Problemy z krzyżem dla opozycji

– Wiele osób, które wcześniej dostały przykładowo Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a nie mogą otrzymać Krzyża Wolności i Solidarności, czuje się poszkodowanych, bo mimo niższej rangi to drugie odznaczenie jest pewnym symbolem – potwierdza Tadeusz Antkowiak, były działacz bydgoskiej „Solidarności".

Projekt, który opracowali senatorowie PO, zakłada, że krzyż będzie wręczany wszystkim zmarłym opozycjonistom, a nie tylko tym, którzy ponieśli śmierć w związku ze swoją działalnością. Ma się też stać odznaczeniem pamiątkowym, w związku z czym zniknie precedencja orderowa.

Projekt nie usuwa jednak innych przeszkód, o których mówią byli opozycjoniści. Krzyż jest nadawany przez prezydenta na wniosek IPN, co dla wielu byłych działaczy oznacza powtórną lustrację. Z tego powodu z krzyża zrezygnował m.in. Zbigniew Sarata, były członek redakcji dwutygodnika „Robotnik".

Inny problem dostrzega Krzysztof Skiba. – Krzyż przyznaje się na podstawie dokumentów IPN, co jest problemem dla osób, które działając w opozycji, nigdy nie wpadły, więc nie pozostawiły śladu w aktach bezpieki – zauważa.

Jan Wyrowiński mówi „Rz", że proponowane przez Senat zmiany powinny wystarczyć, by order stał się masowy. IPN już teraz zapowiada, że poprze projekt na etapie zmian w Sejmie. – Od początku pozytywnie oceniamy tę nowelizację – mówi rzecznik Instytutu Andrzej Arseniuk.

Nie brakuje też głosów sceptycznych. Doradca prezydenta ds. polityki historycznej prof. Tomasz Nałęcz mówi „Rz", że rezygnacja z precedencji może przynieść daleko idące skutki. – To tak jakby pułkownika mianować porucznikiem. Gdyby tę zasadę znieść w odniesieniu do Krzyża Wolności i Solidarności, na pewno pojawiłaby się presja środowiska kombatantów, by uchylić ją też w odniesieniu do Krzyża Niepodległości. To drugie odznaczenie kojarzy się z Józefem Piłsudskim i przywrócono je również w 2010 r. – zauważa.