W sobotę w Katowicach prezydenci Polski Bronisław Komorowski oraz Węgier Janos Ader odsłonią pomnik poświęcony dwóm bohaterom: Henrykowi Sławikowi oraz Józefowi Antallowi seniorowi.
Na dwóch murach z surowego betonu umieszczone zostały wizerunki Sławika i Antalla. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbędzie się w Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.
Szacuje się, że dzięki Henrykowi Sławikowi drugą wojnę przeżyło ok. 30 tys. osób, w tym 5 tys. Żydów. Niemniej jest to postać nadal mało znana. – Był skazany na zapomnienie. Nie pasował na patrona w PRL, bo był pepeesowcem i pochodził ze Śląska – wspomina Michał Luty, były wiceprezydent Katowic.
W 2010 r. Lech Kaczyński odznaczył Sławika Orderem Orła Białego. Antall został pośmiertnie uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Przez pół wieku nie wspominano o Sławiku. Pierwszy pamięć o nim próbował przywrócić pod koniec lat 80. Henryk Zvi Zimmermann, Żyd pochodzący z Polski, a potem m.in. wicemarszałek Knesetu. Sławik z nim współpracował i pomógł przeżyć wojnę. To dzięki niemu w 1990 r. pośmiertnie Sławik otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
Henryk Sławik uczestniczył w powstaniach śląskich, był działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej, samorządowcem. Po wybuchu wojny wyjechał na Węgry. W Budapeszcie stanął na czele Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi. W jednym z obozów pod Miskolcem spotkał Józsefa Antalla seniora, którego rząd Węgier mianował pełnomocnikiem ds. opieki nad uchodźcami wojennymi. Przy jego pomocy już na przełomie lat 1939 i 1940 organizował i legalizował pobyt na Węgrzech tysiącom współrodaków i wyrabiał Żydom nowe dokumenty. Dzięki pomocy Sławika polscy żołnierze trafiali do powstającej we Francji armii gen. Władysława Sikorskiego. Sławik i Antall w Vácu założyli Sierociniec Dzieci Polskich Oficerów, który w rzeczywistości był domem dla niemal stu żydowskich sierot.
W połowie 1944 r. obaj zostali aresztowani przez gestapo. Niemcy doprowadzili do konfrontacji Sławika z Antallem. Polak mimo tortur nie zdradził przyjaciela. Gdy na chwilę znaleźli się blisko siebie, wyszeptał do niego: – Tak odpłaca się Polska.
