MSW: Zabić „Claude'a”

55 lat temu na wysypisku śmieci pod Paryżem został zastrzelony kpt. Władysław Mróz, który zdecydował się zdradzić PRL-owskie służby i przejść na stronę Francuzów.

Prokurator Marcin Gołębiewicz, naczelnik pionu śledczego warszawskiego oddziału IPN, który prowadził śledztwo nie ma wątpliwości, że na kpt. Mrozie został wydany nieformalny wyrok śmierci, inspirowany przez funkcjonariuszy polskiego wywiadu. Okoliczności zabójstwa odtworzył on w oparciu o zachowane dokumenty ze śledztwa prowadzonego przez francuską policję, a także materiały operacyjne wywiadu znajdujące się w archiwach IPN. Przesłuchał też ostatniego żyjącego, prawdopodobnego, uczestnika tej operacji.

Władysław Mróz w czasie wojny odbył kurs wywiadowczy NKWD w Kujbyszewie. Potem pracował w wywiadzie Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie Departamencie I MSW. Jako kurier wywiadu często wyjeżdżał za granicę. Znał nazwiska agentów działających pod przykryciem w Europie Zachodniej.

Jego żona była repatriantką z Francji, dlatego Władysław Mróz wraz z całą rodziną „pod przykryciem" (jako agent "Claude"), w pierwszej połowie 1959 r., wyjechał do Paryża. Zatrudnił się jako fotograf w jednej z gazet.

Prokurator Marcin Gołębiewicz : "Kpt. Władysław Mróz ujawnił prawdziwy charakter swoje działalności kontrwywiadowi Francji, przekazał też informacje o otrzymanych zadaniach wywiadowczych, kontaktach. Dlatego kierownictwo MSW postanowiło go zlikwidować".

27 października 1960 r. wieczorem w okolicach zwałowiska śmieci w Argenteuil właściciel działki zauważył dwa samochody : Citroena i Peugeota 403. Zatrzymał się i chciał podejść do ludzi, aby zapytać co tam robią. Obydwa auta ruszyły z impetem. Francuz na swojej działce znalazł zwłoki mężczyzny.

Z sekcji zwłok wynikało, że ofiara zginęła od dwóch strzałów z pistoletu oddanych w głowę i szyję, z przyłożenia. Policja zidentyfikowała fotografa, jako oficera polskiego wywiadu, który 3 października 1959 r. nawiązał współpracę z francuskimi służbami. Z nadesłanych z Francji do IPN materiałów wynika, że pozostał on na wolności, bo udzielał wielu informacji dotyczących wschodnich siatek szpiegowskich w Wielkiej Brytanii i Izraelu.

W dwa dni po zabójstwie policjanci znaleźli poszukiwanego Peugeota 403. W środku znajdowały się ślady krwi oraz dwie łuski z pocisków o kalibrze 9 mm oraz 7,65 mm. Policja francuska nie ustaliła sprawców.

O tym, że Mróz został zabity na zlecenie polskiego wywiadu było wiadomo w resorcie spraw wewnętrznych. W opracowaniu wewnętrznym resortu „Przyczynek do Historii Departamentu I MSW" dokładnie zostały opisane okoliczności jego zabójstwa. Prokurator cytuje znaczny fragment tego materiału. „W październiku 1959 roku został przerzucony (...) do Francji w charakterze „nielegała". Jeszcze przed zakończeniem okresu aklimatyzacji zaczęły się pojawiać symptomy świadczące o jego zdradzie a następnie próby dwulicowej działalności na szkodę naszego wywiadu. Gra została w porę zdemaskowana i „Claude" został zwolniony z aparatu bezpieczeństwa jako dezerter. W ostatnim kwartale 1960 r. nastąpił zgon zdrajcy".

Zdrada dokonana przez „Clauda" spowodowała odwołanie kilkunastu wywiadowców, o których mógł on wiedzieć. Skutkiem było też rozwiązaniu całego Wydziału I MSW na początku 1964 roku.

W wewnętrznym opracowaniu Departamentu I MSW z 1986 r. poświęconym wieloletniemu pracownikowi wywiadu cywilnego, wicedyrektorowi i dyrektorowi Departamentu I MSW płk Henrykowi Sokolakowi znalazły się informacje z których wynika, że to on kierował akcją likwidacji Mroza. Tak wspominał to sam Sokolak: „Obowiązywała zasada, iż pracownik kadrowy nie może być zdrajcą. Wydano rozkaz zlikwidowania go. Ażeby francuskie służby specjalne nie spostrzegły się o rozpoznaniu przez nas podwójnej roli Mroza, ewakuacja zagrożonych nielegałów we Francji, RFN, Szwajcarii, Austrii i Szwecji miała się odbyć w terminie trzech godzin przed akcją przeciwko Mrozowi. Dla zorganizowania akcji wyjechałem do Brukseli. Na dwanaście godzin przed realizacją dostarczyłem wykonawcom ostatnie elementy rozpoznania Mroza, broń, środki pomocnicze".