Nieprzyzwoity zachwyt nad kością słoniową

Początkowo wikingowie polowali na te zwierzęta wzdłuż wybrzeży Półwyspu Skandynawskiego, a gdy je tam wytrzebili, zaczęli się zapuszczać na północny Atlantyk. Gdy zdziesiątkowali je u wybrzeży Islandii, przyszła kolej na Grenlandię – miało to miejsce ok. 985 r. A potem wyprawiali się jeszcze dalej. Były to: Basen Foxe’a – zatoka Oceanu Arktycznego na północ od Zatoki Hudsona, a także archipelag Svalbard oraz Maritimes (Prowincje Morskie), region wschodniej Kanady.

Czytaj więcej

Opinie polityczno - społeczne

Krzysztof Kowalski: Trąbalski - gatunek na wymarciu

Nazwa kraju nad Zatoka Gwinejską – Wybrzeże Kości Słoniowej – pochodzi od kłów słoni. „Na przestr...

Wyprawy po „kość słoniową” z kłów morsa

Aby zrozumieć, jak w praktyce wyglądały takie wyprawy, naukowcy uciekli się do archeologii eksperymentalnej i skorzystali ze zbudowanych w tym celu replik różnych typów łodzi. Rezultatem eksperymentu jest stwierdzenie, że do takich ekspedycji służyła duża jednostka mogąca pomieścić wielotonowy ładunek. Ekspedycje były opłacalne, ale ryzykowne, należało brać pod uwagę obszary wolne od lodu, umożliwiające polowanie. Łowcy nie zimowali w Arktyce, rejs na tereny łowieckie trwał około miesiąca, tyle też należało przewidzieć na drogę powrotną. Wyruszano na początku czerwca, powracano pod koniec sierpnia. Nie wszystkie zwierzęta wikingowie zabijali sami, część z nich pozyskiwali od miejscowej ludności. Te wczesne kontakty z Inuitami, już w średniowieczu, ekscytują historyków.

Kły morsów przywożono do Skandynawii nie luzem, lecz „w pakiecie” – tkwiły w szczęce, wydobywano je dopiero w portowych warsztatach, gdzie poddawane były wstępnej obróbce. Archeolodzy znajdują ślady tej pracy. Proceder ten osiągnął swoje apogeum w połowie XIII w., a trwał do połowy wieku XV.

Arktyczne morsy żyją w strefie kulturowej, w której bestialska eksterminacja zwierząt dla pozyskiwania ich masy kostnej do wyrobu przedmiotów luksusu czy dewocjonaliów wydaje się bezpowrotnie miniona. Jednak w innych częściach globu rejon północnego Atlantyku nie jest pod tym względem naśladowany. Zakaz międzynarodowego handlu autentyczną kością słoniową de facto jest omijany, nie zmieniają tego pokazowe, od czasu do czasu, spektakle likwidowania, palenia kościanej kontrabandy. Naukowcy z Uniwersytetu w Bristolu opracowali nawet metodę laserowego identyfikowania kości słoniowej deklarowanej jako np. kość bawola. Na razie nie ma wszakże informacji, że przemytnicy truchleją z tego powodu. A kość słoniowa jako materiał, jak wzbudzała, tak nadal wzbudza zachwyt.