Skrzywdzeni, poniżeni, bez zadośćuczynienia

Pamięć o Grudniu przetrwała całą gierkowską dekadę, stała się zapalnikiem Sierpnia, by zblaknąć w III RP.

Aktualizacja: 17.12.2015 05:08 Publikacja: 16.12.2015 17:06

Skrzywdzeni, poniżeni, bez zadośćuczynienia

Foto: Adam Warżawa/PAP

To był zryw od szczecińskiej Tlenowni po Spółdzielnię Metal w Elblągu. Wydarzenia pod koniec roku 1970 jawią się jako ironiczny komentarz do PRL-owskiej mantry propagandowej o „powrocie Ziem Zachodnich do macierzy". Rzeczywiście, robotnicy Szczecina i Gdyni poczuli się u siebie – i upomnieli się o swoje prawa.

Grudniowy zryw był jedynym, kiedy tak często i tak szczerze śpiewano „Międzynarodówkę", z takim dystansem traktowano „pracowników umysłowych", a najbardziej zdeterminowani uczestnicy rozbitego strajku w Szczecinie gotowi byli zawiązać nową Komunistyczną Partię Polski, rychło rozbitą przez SB. Socjolodzy przyglądają się temu od lat z większą bodaj nawet ciekawością niż historycy. Porządek faktów jest w znacznej mierze znany. Pozostaje pytanie, dlaczego wybuch miał miejsce właśnie na Wybrzeżu. Wielkie skupienie robotników, a wśród nich wielu „ludzi nowych", przybyłych „z zewnątrz", robotników w pierwszym pokoleniu (a właśnie takim, jak chce socjologia, najłatwiej zmobilizować się do zrywu przeciw zastanym układom)? Względnie doinwestowane zakłady? Portowe okno na świat, przez które widać było coraz wyraźniej dystans cywilizacyjny, dzielący PRL od reszty świata? A może jednak po trosze duch rewolty, który trafił tu z imigrantami z wysiedlanego Wilna i spalonej Warszawy w 1945?

Pozostało 84% artykułu
„Rzeczpospolita” najbardziej opiniotwórczym medium października!
Rzetelne informacje, pogłębione analizy, komentarze i opinie. Treści, które inspirują do myślenia. Oglądaj, czytaj, słuchaj.

Czytaj za 9 zł miesięcznie!
Historia
Telefony komórkowe - techniczne arcydzieło dla każdego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem