Co polski wywiad sprowadzał z Japonii? IPN ujawnia historię „Capricorna”

Interesującą historię japońskiego współpracownika wywiadu o pseudonimie „Capricorn” ujawnił na stronie IPN Marek Hańderek.

Po wprowadzeniu stanu wojennego Stany Zjednoczone i kraje członkowskie CoCom (Coordinating Committee for the Multilateral Export Control) nałożyły embargo na dostawy nowoczesnych technologii do PRL. Dlatego wywiad naukowo-techniczny funkcjonującego w ramach Departamentu I MSW, wziął na celownik przedsiębiorców z Korei Południowej, Tajwanu i Japonii.

„Capricorn” oferuje współpracę wywiadowi i dostarczenie maszyn do Polski

W grupie tej znalazł się Ritsuo Matsumiya, określany w dokumentacji Departamentu I mianem „Capricorn”. „Był on właścicielem i prezesem prężnie rozwijającego się i działającego w kilku państwach przedsiębiorstwa. Założone w 1978 r. zajmowało się głównie produkcją i sprzedażą urządzeń do produkcji półprzewodników oraz zakładaniem linii produkcyjnych baterii i ogniw słonecznych. Matsumiya miał bardzo dobre kontakty w całej branży elektronicznej w Japonii (m.in. z firmami Toshiba, NEC, Hitachi), co dawało mu możliwość pozyskiwania i sprzedaży za granicę praktycznie każdej japońskiej technologii mikroelektronicznej” – opisuje Marek Hańderek.

Czytaj więcej

Polityka

O czym premier rozmawiał z CIA

W budynku przy ulicy Rakowieckiej urzędował jeszcze gen. Czesław Kiszczak, gdy premier Tadeusz Mazowiecki poruszał z szefem CIA tematy związane ze współpracą polskiego i amerykańskiego wywiadu.

Rozmowy z wywiadem PRL japoński biznesmen zapoczątkował w trakcie oficjalnej delegacji w Polsce przedstawicieli jego przedsiębiorstwa w październiku 1985 r. Pracujący na stanowisku dyrektora Biura Techniki Elektronowej Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego „Unitra” oficer Departamentu I płk Jan Brukszo „Stec” zaproponował Japończykowi rozmowę w cztery oczy. Matsumiya przedstawił listę technologii, które byłby w stanie pozyskać i sprzedać Polakom. Zobowiązał się dostarczyć urządzenia niezbędne do uruchomienia linii produkcyjnej układów scalonych.

W połowie marca 1986 r. Japończyk ponownie przyleciał do Polski. Omówiono z nim możliwość dostarczenia technologii pamięci 1 MB Toshiby lub Siemensa, a także japońskiego odpowiednika mikroprocesora Intel 80286. Japończyk zaoferował, że za ok. 1,5 mln dolarów USA może sprzedać Polakom technologię produkcji wysokonapięciowych tranzystorów mocy typu „Darlington” firmy Toshiba.

Przerzut maszyn objętych embargiem z Japonii przez Chiny do PRL

„Aby upewnić się co do jakości pierwszej oferty, przedstawiciele wywiadu i przemysłu wizytowali pod koniec marca 1986 r. chronioną fabrykę nr 19 w Szanghaju, w której Japończycy zainstalowali linię produkcyjną oferowaną teraz Polakom. Oficerowie wywiadu PRL wykorzystali możliwość wejścia do obiektu i wykonali 28 zdjęć linii produkcyjnej układów scalonych VLSI. Kopie zdjęć przekazali następnie wywiadowi naukowo-technicznemu KGB. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych odpowiednie komórki Departamentu I MSW i KGB zajmujące się kwestiami naukowo-technicznymi odbywały regularne konsultacje oraz wymieniały setki pakietów dokumentów dotyczących nowoczesnych cywilnych i wojskowych technologii” – zaznacza autor publikacji.

Czytaj więcej

Historia

Morderca ze Stasi. Kto zabił Czesława Kukuczkę?

Berlińska prokuratura oskarża byłego funkcjonariusza Stasi Manfreda N. o zastrzelenie Czesława Kukuczki, który chciał uciec do Berlina Zachodniego.

Poważnym wyzwaniem było zorganizowanie transportu materiałów do PRL. Zdecydowano, że zostanie on wysłany do Europy z Chin. Operację nadzorował konsul w Szanghaju i zarazem pracownik Departamentu I kpt. Tomasz Giełżecki „Rix”. We wszystkie jej szczegóły wtajemniczony był także ówczesny rezydent Departamentu I w Chinach mjr Jan Sierek „Laman”.

Najpierw ładunek został przetransportowany z Tokio do Pekinu drogą lotniczą do fikcyjnego odbiorcy, jakim była fabryka mikroelektroniczna „Tensing”. Tam – dla zachowania pozorów – linia produkcyjna została zamontowana, a po kilku dniach zapakowana i przygotowana – ze zmienionymi listami przewozowymi – do wysyłki do Polski.

„Chińskie służby nie zorientowały się, że Japończycy przerzucają do Polski objęte embargiem urządzenia. Z Pekinu ważący w sumie 1415 kg ładunek wysłano 18 grudnia 1986 r. lotem do Bukaresztu. Tam na przesyłkę czekał wyczarterowany samolot LOT-u oraz oficerowie Departamentu I z rezydentury w Rumunii i wysłannicy centrali, w tym szef zespołu „embargo” kpt. Marek Kłoszewski. W ten sposób towar dotarł do Polski” – opisuje Marek Hańderek.