Kontrowersyjna aukcja biżuterii. W tle zbrodnie nazistów

Ponad 700 klejnotów z majątku austriackiej miliarderki Heidi Horten jest obecnie licytowanych w Genewie oraz online przez dom aukcyjny Christie's. Wśród przedmiotów są cenne broszki, pierścionki, naszyjniki z pereł i bransolety ozdobione diamentami i rubinami, zaprojektowane przez luksusowe domy jubilerskie, takie jak Bulgari, Cartier, Tiffany, Harry Winston i Van Cleef & Arpels. Szacowana wartość klejnotów to 136 milionów euro.

Jak podaje dom aukcyjny Christie's, Heidi Horten była znana ze swojej wyszukanej elegancji i dobrego smaku. Nie ma wątpliwości, że kochała luksus i była oddana sztukom pięknym. Oprócz drogiej biżuterii kolekcjonowała także sztukę nowoczesną, dla której kazała zbudować w Wiedniu własne muzeum: Heidi Horten Collection. Wkrótce po jego otwarciu w 2022 roku kolekcjonerka i miliarderka zmarła. Do pieniędzy doszła dzięki swojemu mężowi i przedsiębiorcy Helmutowi Hortenowi.

Czytaj więcej

Biznes

Kolekcja klejnotów austriackiej miliarderki może pobić rekord Elizabeth Taylor

Aukcja kolekcji biżuterii zmarłej austriackiej miliarderki Heidi Horten może pobić rekord ustanowiony ponad dziesięć lat temu przez inną słynną kolekcjonerkę klejnotów - aktorkę Elizabeth Taylor.

Horten czerpał zyski z nazizmu

To właśnie jego nazwisko kładzie się mrocznym cieniem na aukcję w Genewie. Helmut Horten czerpał bowiem zyski z tak zwanej „aryzacji” w czasach nazizmu. Terminem tym określa się proces wywłaszczania majątków żydowskich w tym okresie. Żydów pozbawiono firm, przedsiębiorstw i majątku, które wpadły w ręce III Rzeszy lub osób bez żydowskiego pochodzenia. 

Przejęcie żydowskich domów towarowych

W 1937 roku Horten w wieku 27 lat przejął dom towarowy „Gebrüder Alsberg” w Duisburgu w Zagłębiu Rury. Został on założony przez żydowskiego przedsiębiorcę Theodora Lautera w 1893 roku. 10 maja 1936 roku nowo otwarty dom przemianowano na „Horten” i jak dumnie zaznaczono w reklamie „stał się on własnością aryjską”. Wszyscy żydowscy pracownicy zostali zwolnieni. W kolejnych latach Helmut Horten przejmował kolejne domy towarowe od żydowskich właścicieli i zgromadził pokaźny majątek.

Ze zleconego przez Heidi Horten w 2021 roku raportu na temat transakcji biznesowych męża wynika, że „specjalnie wyszukiwał firmy żydowskie”, ale działał „stosunkowo uczciwie”. Nie ma żadnych zapisów na temat szantażu. Jak donoszą media, żydowska potomkini Stephanie Stephan, której ojciec był członkiem zarządu firmy odzieżowej „Gebrüder Gerzon”, ma inne zdanie na temat działań przedsiębiorcy. Podobno groził on żydowskim właścicielom więzieniem i obozem koncentracyjnym. Ponadto wszyscy Żydzi byli poddawani represjom i mieli niewielkie pole do negocjacji. Nie rozstawali się dobrowolnie ze swoją własnością, a Horten wykorzystał tę okoliczność.

Najważniejszy jest zysk

„Myślenie i działania Hortena nie były zdeterminowane ideologią nazistowską, lecz wyraźnym impulsem przedsiębiorczym, połączonym z dużą gotowością do podejmowania ryzyka biznesowego i osobistego” – piszą z sympatią autorzy ekspertyzy, historycy Peter Hoeres i Maximilian Kutzner. Horten współpracował z reżimem nazistowskim, jeśli było to dla niego korzystne, a powstrzymywał się od tego, jeśli mogło to zaszkodzić jego interesom.

Przejął żydowskie przedsiębiorstwa. W fabryce zbrojeniowej Flugzeugwerke Johannisthal GmbH zatrudniał robotników przymusowych, ponieważ dzięki temu mógł zwiększyć zyski. Od 1937 do 1944 roku był członkiem NSDAP aż do momentu, gdy został wydalony, ponieważ miał zatargi z urzędnikami NS. „Ogólnie rzecz biorąc, we wszystkich przypadkach można zauważyć, że kwestie biznesowe stawiane były ponad politykę” – wskazują historycy.

Od jeńca wojennego do króla domów towarowych

Po wojnie Helmut Horten został aresztowany przez aliantów i internowany na około półtora roku. Został zwolniony na początku 1948 roku, a pod jego koniec otworzył nowy dom towarowy w Duisburgu, który został zbudowany w ciągu zaledwie 100 dni. Przedsiębiorca stopniowo rozszerzał swoją działalność i został uznany za niemieckiego „króla domów towarowych”. Wypłacił częściowe odszkodowania rodzinom żydowskim, których domy towarowe przejął w czasach nazizmu, ale poza tym milczał na temat swojej działalności gospodarczej w latach 1933-1945.

Życie w luksusie po wojnie

Jakieś dwadzieścia lat po wojnie Horten pławi się w luksusie. Posiada liczne nieruchomości, samochody marki Rolls-Royce, luksusowy jacht. W tym czasie zamożny biznesmen poznaje o 32 lata młodszą od siebie Austriaczkę Heidi. W 1966 roku poślubił ją, chociaż według ówczesnego prawa nie była nawet pełnoletnia. Gdy 21 lat później Horten zmarł, Heidi odziedziczyła fortunę wartą miliardy.

Austriaczka miała cztery lata, gdy zakończyła się II wojna światowa. Nie może więc odpowiadać za zbrodnie narodowych socjalistów ani za postępowanie jej męża w czasach nazizmu. Niemniej jednak, jej fortuna została zbudowana w tym okresie i na prześladowaniach Żydów. A teraz biżuteria Heidi jest sprzedawana na aukcji za dziesiątki milionów.

Organizacje żydowskie krytykują