Gdy demokracja rodzi potwory

Etatyzm i wolne wybory – oto dwie rzeczy, których współżycie jest niemożliwe – pisał pod koniec wojny z emigracji Stanisław Mackiewicz. Dobro państwa i dobro jego obywateli nie są tożsame. Historia dowodzi, że wola ludu bywa samodestrukcyjna.

Publikacja: 27.01.2022 17:30

Władimir Iljicz Lenin (1870–1924) i Józef Stalin (1879–1953) w Gorkach pod Moskwą, 1922 r.

Władimir Iljicz Lenin (1870–1924) i Józef Stalin (1879–1953) w Gorkach pod Moskwą, 1922 r.

Foto: The Print Collector/be&w

Wielki francuski filozof doby oświecenia Charles Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu, nazywany Monteskiuszem, 270 lat temu wydał w Genewie traktat filozoficzny „O duchu praw" (fr. „De l'esprit des lois"), w którym przedstawił swoją wizję porządku ustrojowego nowoczesnego państwa.

Postulował rewolucyjny jak na owe czasy trójpodział władzy. Swoją koncepcję oparł na teorii klasycznego republikanizmu angielskiego filozofa Johna Locke'a, który w 1690 r. opublikował „Dwa traktaty o rządzie". Zarówno Locke, jak i Monteskiusz uważali, że władza jest powołana do ochrony niezbywalnych wartości, jakimi są wolność i własność. Dlatego powinna pochodzić z nadania ludu i być ograniczona w celu realizacji tylko tych zadań, do których została powołana. Obaj myśliciele uważali, że spełnienie tych postulatów warunkuje rozdział kompetencji w obrębie poszczególnych władz. Naiwnie nie brali jednak pod uwagę prostego mechanizmu psychologicznego, który najlepiej sformułował John Acton: „Władza korumpuje, a władza absolutna korumpuje absolutnie".

Pozostało 95% artykułu
„Rzeczpospolita” najbardziej opiniotwórczym medium października!
Rzetelne informacje, pogłębione analizy, komentarze i opinie. Treści, które inspirują do myślenia. Oglądaj, czytaj, słuchaj.

Czytaj za 9 zł miesięcznie!
Historia
Telefony komórkowe - techniczne arcydzieło dla każdego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem