Czy to jest autoportret Kościuszki

Muzeum Historii Polski zakupiło we włoskim domu aukcyjnym nieznany szerzej rysunek przedstawiający Tadeusza Kościuszkę. Pochodzi on z angielskiej kolekcji Horacego Walpole’a. Być może został narysowany przez samego generała.

Publikacja: 16.10.2021 09:40

Tadeusz Kościuszko

Tadeusz Kościuszko

Foto: muzeum Historii Polski

Rysunek został zakupiony w rzymskiej galerii The Carlo Virgilio and C. Muzeum nie podaje, ile zapłaciło za ten obrazek.

„Półpostaciowy portret młodego mężczyzny naszkicowany piórkiem na papierze ujmuje subtelnością modelunku w odcieniach palonej umbry. Stanowczy wzrok modela utkwiony w kierunku widza zdradza przymioty charakteru człowieka uzdolnionego i odważnego w swych decyzjach. Poza niewątpliwym walorem artystycznym, kojarzonym ze szkołą francuską, to nazwisko bohatera walk o niepodległość należy uznać za główną przesłankę do powzięcia decyzji o nabyciu dzieła" – opisują muzealnicy.

Zwracają uwagę, że obraz przedstawia Tadeusza Kościuszkę „w sposób niekanoniczny". „Próżno poszukiwać w nim elementów tradycyjnie wiązanych z ikonografią dowódcy, takich jak szabla, mundur, ordery, generalska czapka. Kompozycja ma charakter wyraźnie prywatny, ukazuje mężczyznę w kamizelce, z rozpiętym surdutem i halsztukiem przewiązanym w ozdobny węzeł pod szyją". Historycy sztuki zwracają uwagę, że najbardziej jest o podobny do rysunków autorstwa Aleksandra Orłowskiego z 1794 roku.

W młodości Kościuszko miał ambicje artystyczne. W 1769, po ukończeniu szkoły podchorążych w Warszawie, uczęszczał do Académie Royale de Peinture et Sculpture w Paryżu.

Z rzymskiego katalogu aukcyjnego wynika, że portret może pochodzić z ok. 1796. Rysunek ma wymiary 90 x 70 mm.

Na odwrocie znajduje się kartka z napisem w języku włoskim „słynny patriota, inżynier wojskowy i polski żołnierz Tadeusz Kościuszko (Mereczowszczyzna 1746 – Solura 1817), uczestnik amerykańskiej wojny o niepodległość a później powstania polskiego przeciwko zaborom rosyjskim i pruskim". Poniżej znajduje się angielski napis, który wskazuje na serię, do której należał portret: „patrioci" i informację, że pochodzi on z kolekcji Horacego Walpole'a (1717-1797). Był on arystokratą i pisarzem, synem pierwszego brytyjskiego premiera. Zgromadził ogromną kolekcję rysunków, które po jego śmierci były wyprzedawane m.in. na aukcji, która odbyła w 1842 i trwała 24 dni w Robin's Great Rooms w Covent Garden. Autorzy katalogu przypominają, że sprzedano wtedy setki rysunków.

Rysunek teraz znajdował się w prywatnej kolekcji we Włoszech. Dzisiaj autor rysunku jest anonimowy, ale autorzy rzymskiego katalogu wskazują, że okoliczności jego wykonania i data powstania, może wskazywać, że jest to autoportret. Wskazują, że w młodości Kościuszko miał ambicje artystyczne. W 1769, po ukończeniu szkoły podchorążych w Warszawie, uczęszczał do Académie Royale de Peinture et Sculpture w Paryżu. Zdaniem autorów katalogu cywilny strój na portrecie Kościuszki wskazuje, że mógł powstać w czasie jego pobytu w Londynie przed wyjazdem do Stanów Zjednoczonych.

Rysunek został zakupiony w rzymskiej galerii The Carlo Virgilio and C. Muzeum nie podaje, ile zapłaciło za ten obrazek.

„Półpostaciowy portret młodego mężczyzny naszkicowany piórkiem na papierze ujmuje subtelnością modelunku w odcieniach palonej umbry. Stanowczy wzrok modela utkwiony w kierunku widza zdradza przymioty charakteru człowieka uzdolnionego i odważnego w swych decyzjach. Poza niewątpliwym walorem artystycznym, kojarzonym ze szkołą francuską, to nazwisko bohatera walk o niepodległość należy uznać za główną przesłankę do powzięcia decyzji o nabyciu dzieła" – opisują muzealnicy.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Pomogliśmy im odejść z honorem. Powstanie w getcie warszawskim
Historia
Jan Karski: nietypowy polski bohater
Historia
Yasukuni: świątynia sprawców i ofiar
Historia
„Paszporty życia”. Dyplomatyczna szansa na przetrwanie Holokaustu
Historia
Naruszony spokój faraonów. Jak plądrowano grobowce w Egipcie