[srodtytul]1939[/srodtytul]
1 IX O godzinie 4.42 Luftwaffe rozpoczęło nieuzasadnione wojskowymi względami bombardowanie Wielunia (Łódzkie). Zginęło 1200 mieszkańców, zniszczono 70 proc. zabudowy. Ogółem niemieckie lotnictwo zbombardowało w 1939 r.
158 polskich miast i osiedli, zabijając ok. 10 tysięcy cywilów.
W 15 egzekucjach Wehrmacht rozstrzelał 139 cywilów.
W Gdańsku gestapo aresztowało 250 znaczniejszych Polaków.
W Rzeszy nasilenie zaczętych w końcu sierpnia aresztowań działaczy polskich, zwłaszcza Związku Polaków w Niemczech, nauczycieli i księży; kilkadziesiąt osób zamordowano, pozostałych zesłano do Dachau i innych lagrów.
2 IX Do obozu koncentracyjnego Stutthof na Mierzei Wiślanej deportowano aresztowanych działaczy polskich z Gdańska, a w następnych dniach także z Pomorza i Prus Wschodnich.
2 – 3 IX W zajmowanych kolejno miastach Górnego Śląska Wehrmacht, Einsatzgruppen i bojówki Freikorpsu mordują według list proskrypcyjnych powstańców śląskich, działaczy plebiscytowych, członków Związku Młodzieży Powstańczej i harcerstwa. W tych dniach egzekucje odbyły się m.in. w Orzeszu, Łaziskach, Tychach, Lędzinach, Imielinie, Gostyniu, Kobielicach, Jankowicach.
3 IX Reichsführer SS Heinrich Himmler rozkazał mordować cywilnych Polaków broniących się przed agresorami (wbrew konwencji genewskiej, która przyznaje im prawa kombatanckie i każe traktować jak cywilnych jeńców wojennych), a w miastach stawiających opór brać znaczniejszych obywateli jako zakładników.
4 IX W Katowicach zamordowano 250 osób (a do końca września 750 – powstańców śląskich, harcerzy i członków obrony cywilnej), w Złoczewie i okolicy 200, w Częstochowie i Żarkach – po 100 osób. W ramach „akcji bezpośredniej” egzekucje polskich patriotów przeprowadzono m.in. w Mikołowie, Pszczynie, Sosnowcu, Świętochłowicach, Tarnowskich Górach, Siewierzu. Łącznie na Górnym Śląsku we wrześniu Niemcy zamordowali 1400 „fanatycznych Polaków”.
W Opatowcu (Świętokrzyskie) Wehrmacht rozstrzelał 45 wziętych do niewoli żołnierzy WP.
Mordowania zarówno jeńców wojennych, jak i osób cywilnych wojsko niemieckie dopuszcza się do końca kampanii w Polsce, ale intensywnie do połowy września. Po tym terminie eksterminacją zajmują się głównie grupy operacyjne policji oraz bojówki Freikorpsu i Selbstschutzu.
9 IX W Kłecku koło Gniezna żołnierze niemieccy rozstrzelali 50 cywilnych obrońców miasta. W następnych dniach – ok. 500 cywilnych mieszkańców Kłecka i okolic.
10 IX Początek pacyfikacji Bydgoszczy; odwet za zabicie 3 września 150 dywersantów niemieckich. Nauczycieli i młodzież licealną, księży, urzędników, prawników, kupców, członków Polskiego Związku Zachodniego zabijano i grzebano w rowach strzeleckich koło Fordonu – trzy tysiące i w Tryszczynie – ponad 1400 osób.
17 listopada oficer SS Roeder, dowódca Einsatzkommando 16 „Bromberg”, zameldował: „w mieście nie ma już inteligencji polskiej zdolnej do działania”.
12 IX Albert Forster, przyszły namiestnik okręgu Gdańsk – Prusy Zachodnie: „Sprawą szczególnej wagi jest ujęcie i odosobnienie polskich przywódców oraz intelektualistów, do których zaliczam nauczycieli, duchownych, ludzi z wyższym wykształceniem i ewentualnie kupców”.
Władze niemieckie zamknęły Uniwersytet Poznański.
14 IX Niemcy zajęli Gdynię, aresztowali cztery tysiące Polaków.
W Poznaniu gestapo skonfiskowało archiwa organizacji społecznych i związków zawodowych; na podstawie ich analizy policja niemiecka tworzyła listy liderów lokalnych społeczności – do likwidacji.
18 IX Funkcjonariuszowi SS Hermanowi Loefferowi nakazano „zabezpieczyć” (czyli zrabować) zabytki kulturalne Poznania i Gniezna.
27 IX Szef niemieckiej policji Reinhard Heydrich: 3 procent polskiej elity intelektualnej zostało już wytępione.
2 X Adolf Hitler: „W Polsce może być tylko jeden pan, to jest Niemiec” i „należy pozbawić życia przedstawicieli polskiej inteligencji”.
7 X Dowódca Selbstschutzu na Pomorzu zameldował, że podległe mu jednostki zastosowały wobec 4247 obywateli polskich „najsroższe środki represji” (czyli zamordowały).
We Włocławku aresztowano wszystkich wykładowców seminarium duchownego i 22 kleryków.
8 X W Warszawie aresztowano 354 duchownych i nauczycieli pod zarzutem szowinizmu narodowego.
9 – 11 X W Łodzi i okolicy aresztowano 1500 osób spośród inteligencji, wiele z nich zamordowano.
14 X Na naradzie w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy w Berlinie zakomunikowano decyzję o likwidacji „polskiego elementu przywódczego”.
[wyimek]Mordowania zarówno jeńców wojennych, jak i osób cywilnych wojsko niemieckie dopuszcza się do końca kampanii w Polsce[/wyimek]
18 X Policja aresztowała w powiecie włocławskim 119 nauczycieli. Nazajutrz i 21 października we Włocławku – księży.
Początek masowych wysiedleń Polaków z Gdyni.
25 X W ramach operacji „Tannenberg” (instalowania w Polsce niemieckiej policji) w 760 zbiorowych egzekucjach zamordowano 20 tysięcy Polaków, głównie inteligencji, z listy „Sonderfahndungsbuch Polen”.
26 X Śląsk, Wielkopolska i ziemia łódzka, Pomorze i północne Mazowsze (Ciechanowskie) wcielone do Rzeszy. Z reszty ziem okupowanych przez Niemcy utworzono Generalne Gubernatorstwo (GG).
Aresztowanie prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego.
6 XI Gestapo w Krakowie aresztowało 183 pracowników naukowych, głównie Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczo-Hutniczej; większość zesłano do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen.
7 XI We Włocławku gestapo aresztowało biskupa Michała Kozala i 21 księży.
10 XI W wielu miastach gestapo aresztowało prewencyjnie setki znaczniejszych obywateli dla zastraszenia Polaków przed ich świętem niepodległości.
11 XI Gestapo aresztowało kilkunastu wykładowców Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Z klasztoru w Niepokalanowie wywieziono 36 franciszkanów, w tym o. Maksymiliana Kolbego, i internowano w Ostrzeszowie.
22 XI Pierwsza w Warszawie publiczna masowa egzekucja. Rozstrzelano 53 osoby.
XI Wśród aresztowanych w Lublinie znalazło się szesnastu profesorów KUL, 36 profesorów gimnazjów lubelskich, 44 nauczycieli szkół powszechnych, 60 studentów, siedmiu sędziów sądów Okręgowego i Apelacyjnego, 24 adwokatów oraz ponad stu duchownych katolickich, w tym biskupów Mariana Fulmana i Władysława Gorala.
3 XII Z Lublina do KL Sachsenhausen wysłano biskupów Fulmana i Gorala oraz 11 księży.
14 XII Pierwsza egzekucja kilkudziesięciu Polaków w Palmirach koło Warszawy, miejscu kaźni stołecznej inteligencji. Od grudnia 1939 do lipca 1941 roku rozstrzelano ponad 1700 osób.
17 XII Do tego dnia z Wielkopolski do GG wysiedlono 88 tysięcy Polaków i Żydów.
23 – 25 XII W ramach Intelligenzaktion funkcjonariusze 102 batalionu policji rozstrzelali w Lublinie 31 przedstawicieli inteligencji, w tym dwóch wykładowców KUL, prezesów sądów, starostów, adwokatów, dyrektorów gimnazjów.
26 XII W Wawrze, dzielnicy Warszawy, w odwecie za zabicie dwóch niemieckich żołnierzy, rozstrzelano 107 osób.
[srodtytul]1940[/srodtytul]
I Na Górnym Śląsku przeprowadzono policyjną akcję rejestracji mieszkańców, nakłaniając ich do deklarowania narodowości niemieckiej.
Ostatnie egzekucje w Lasach Piaśnickich koło Wejherowa i Lasach Szpęgawskich koło Starogardu Gdańskiego. W ramach akcji bezpośredniej zwanej też Intelligenzaktion w okręgu Gdańsk – Prusy Zachodnie zamordowano 40 tysięcy Polaków. Tysiące osób zesłano do obozów koncentracyjnych, w których poniosły śmierć.
12 – 15 II W Skarżysku-Kamiennej Niemcy rozstrzelali 360 członków podziemnej organizacji Orzeł Biały.
II Egzekucje znaczniejszych Polaków w Forcie VII w Poznaniu, Kościanie, Lasach Lućmierskich, Koninie. Ogółem w Kraju Warty zamordowano 10 tysięcy mieszkańców Wielkopolski, Kujaw, ziemi łódzkiej i zachodniego Mazowsza. Kilkadziesiąt tysięcy zesłano do obozów koncentracyjnych.
2 III Rada Obrony GG podjęła uchwałę o zniszczeniu „jednym uderzeniem” potencjalnych przywódców polskiego ruchu oporu.
15 III Z terenów wcielonych do Rzeszy wysiedlono do tego dnia 364 tysiące obywateli II RP, Polaków i Żydów. Z Kraju Warty ponad 280 tysięcy, z Pomorza 41 tysięcy, z Górnego Śląska 22 tysiące, z rejencji ciechanowskiej ponad 20 tysięcy. Ponadto np. z Warhegau na roboty przymusowe wywieziono w głąb Rzeszy
17 tysięcy, a na zniemczenie 8 tysięcy Polaków. Namiestnik Warthegau Arthur Greiser nie wierzył w możliwość zniemczenia Polaków po wytępieniu ich warstwy przywódczej i stosował metodę niemczenia ziemi („żaden inny naród, oprócz niemieckiego, nie ma prawa tu mieszkać”), a nie ludzi.
22 III W Stutthofie rozstrzelano 67 działaczy gdańskiej Polonii.
31 III Policja w GG przystąpiła do akcji pacyfikacyjnej (Befriedungsaktion) – w istocie mającej na celu fizyczne zniszczenie polskiej warstwy przywódczej. W pierwszym dniu akcji aresztowano tysiąc osób.
III – IV Na Kielecczyźnie zamordowano 700 osób i spalono 600 domostw w odwecie za sprzyjanie oddziałowi Hubala.
IV W Prusach Wschodnich – rejencji ciechanowskiej i na Suwalszczyźnie – aresztowania wśród polskiej inteligencji, największe w powiatach płockim – dwa tysiące osób i sierpeckim – 500 osób. Aresztowanych kierowano do obozu przejściowego w Działdowie, gdzie część rozstrzelano, a pozostałych zesłano do obozów koncentracyjnych.
20 IV Policja rozstrzelała 42 prawników aresztowanych w siedzibie Izby Adwokackiej w Warszawie.
27 IV Himmler wydał rozkaz utworzenia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.
30 V Generalny gubernator Hans Frank zarządził nadzwyczajną akcję pacyfikacyjną (Ausserordentliche Befriedungsaktion – akcję AB) – dalsze niszczenie „politycznej i duchowej warstwy przywódczej” narodu polskiego. Pomiędzy czerwcem a październikiem zamordowano 3500 osób; kilkadziesiąt tysięcy zesłano do lagrów, gdzie większość zginęła.
13 VI Z Tarnowa wywieziono do KL Auschwitz 728 więźniów politycznych.
20 – 22 VI W Zamościu aresztowano ponad dwieście osób spośród inteligencji i osadzono w miejscowej rotundzie – katowni Zamojszczyzny.
24 VI Wskutek obławy w ramach akcji AB w Lublinie aresztowano osiemset osób, w Białej Podlaskiej 40 nauczycieli wezwanych na naradę, w Lubartowie 500 osób. Z aresztowanych na Lubelszczyźnie 500 osób rozstrzelano na Rurach Jezuickich koło Lublina, 1000 zesłano do Sachsenhausen, 100 do Auschwitz.
20 – 21 VI W Palmirach rozstrzelano 370 więźniów Pawiaka, m.in. marszałka Sejmu Macieja Rataja, posłów, artystów, prawników, publicystów (m.in. Mieczysława Niedziałkowskiego), sportowców (Janusza Kusocińskiego).
30 IX W Kraju Warty sporządzono listę 200 tysięcy Polaków „podejrzanych politycznie”.
10 X Na ziemiach wcielonych do Rzeszy gestapo aresztowało kilkuset uczestników podziemnego ruchu oporu.
15 XI Liczba Polaków wysiedlonych z Rzeszy do GG osiągnęła
300 tysięcy, najwięcej z Kraju Warty – 235 tysięcy i z Pomorza – 30 tysięcy.
XII Liczba więźniów osadzonych w KL Auschwitz – niemal wyłącznie Polaków represjonowanych w ramach akcji AB – osiągnęła osiem tysięcy.
[srodtytul]1941[/srodtytul]
31 I Liczba Polaków wywiezionych na roboty przymusowe do Rzeszy osiągnęła 800 tysięcy, w tym 185 tysięcy kobiet.
I – II W większości głównych miast GG aresztowano ok. trzech tysięcy osób za udział w działalności podziemnej, głównie w organizacji Komenda Obrońców Polski.
31 III Liczba wysiedlonych z okręgu Gdańsk – Prusy Zachodnie do GG osiągnęła 41 tysięcy.
4 VII Kilka dni po zajęciu Lwowa policja niemiecka rozstrzelała 22 profesorów wyższych uczelni polskich i kilkadziesiąt osób aresztowanych wraz z nimi – członków rodzin i przyjaciół.
VIII W Stanisławowie policja niemiecka aresztowała i rozstrzelała 250 osób spośród miejscowej inteligencji.
Akcja „Inteligencja” – pierwsza masowa akcja eksterminacyjna przeprowadzona przez III Rzeszę – pochłonęła ponad 100 tysięcy ofiar.
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
[srodtytul]1939[/srodtytul]
1 IX O godzinie 4.42 Luftwaffe rozpoczęło nieuzasadnione wojskowymi względami bombardowanie Wielunia (Łódzkie). Zginęło 1200 mieszkańców, zniszczono 70 proc. zabudowy. Ogółem niemieckie lotnictwo zbombardowało w 1939 r.
W sobotę Watykan zwrócił artefakty rdzennym mieszkańcom Kanady. To historyczny akt wpisujący się w rozliczenie...
W sobotę oficjalnie otwarto Wielkie Muzeum Egipskie w Gizie. To największe na świecie muzeum poświęcone jednej c...
Znajomość własnej historii tworzy naszą tożsamość, a pamięć o niej jest jednym z fundamentów przyszłości kolejny...
Krystyna Skarbek jest dziś mitologizowana, ale w jej historii jest wiele niejasności i pytań. O tym, że wymyka s...
Strategiczne spojrzenie na przyszłość zarządzania z konkretnymi narzędziami i umiejętnościami potrzebnymi do wykorzystania potencjału AI.
Na warszawskiej Woli powstał mural upamiętniający powstanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów – niekomunistyczne...
W dzisiejszych czasach internet to nie tylko wygoda – to fundament podróżowania. Korzystamy z niego, by odnaleźć drogę, sprawdzić rozkład jazdy, znaleźć restaurację czy atrakcję turystyczną, kupić bilety, zamówić transport, pozostać w kontakcie z bliskimi i dzielić się chwilą tu i teraz. Gdy w trasie tracimy dostęp do danych, podróż traci rozmach, nawigacja staje się uciążliwa, plany się komplikują, zaczyna też narastać niepokojące poczucie odcięcia od świata. Wakacje bez stabilnego internetu to nieustanny stres, którego można uniknąć.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
