Azjatycki sen o wolności

„Zbliża się koniec. Nadchodzi kres naszej walki. Zniszczyliśmy wszystkie nasze działa. Do widzenia, generale. Niech żyje Francja!” – tak brzmiał ostatni meldunek gen. de Castries z oblężonego Dien Bien Phu. Nadchodził również nieuchronny koniec francuskiego panowania w Indochinach.

Publikacja: 14.12.2007 13:22

Azjatycki sen o wolności

Foto: Rzeczpospolita

Wiek XIX to czas postępującej kolonizacji Azji Południowo-Wschodniej. Wielka Brytania, dążąc do zabezpieczenia swych posiadłości w Indiach, zajęła Birmę, Malaje i część Borneo. Holendrzy umacniali się w dzisiejszej Indonezji zwanej Indiami Wschodnimi. Stany Zjednoczone sięgnęły po Filipiny. Francja, która nie zamierzała przyglądać się temu z boku, rozpoczęła kolonizację wschodniej części Półwyspu Indochińskiego. Na początku XX wieku jedynym formalnie niepodległym państwem w regionie pozostał Syjam (obecnie Tajlandia).

W skład Indochin Francuskich wchodziły dzisiejsze terytoria Laosu, Kambodży i Wietnamu. W tym ostatnim, podzielonym na trzy prowincje: Tonkin, Annam i Kochinchinę, ciągle wybuchały bunty i powstania. Porośnięte gęstą dżunglą góry oraz rozlewiska i bagna delty Mekongu i Rzeki Czerwonej stwarzały doskonałe warunki do walki partyzanckiej. Francuzi prowadzący rabunkową politykę niszczyli tradycyjne więzi społeczne i doprowadzili do wyraźnego zubożenia wszystkich warstw społecznych. Zadłużeni chłopi tracili ziemię. Liczne koncesje i monopole utrudniały rozwój wietnamskiej klasie średniej, która nie mogła konkurować z francuskimi firmami.

Tymczasem szybki rozwój gospodarczy i modernizacja Japonii uwieńczone głośnym zwycięstwem nad Rosją pod Cuszimą w 1905 roku rozbudziły wyobraźnię działaczy azjatyckich ruchów niepodległościowych. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej przemiany w świadomości zwykłych Wietnamczyków pogłębiły opowieści powracających z Europy „żółtych” żołnierzy. Opowiadali o różnicach społecznych dzielących białych ludzi, o szerzącym się niezadowoleniu i buntach w armii francuskiej. Napływały też informacje o antykolonialnych wystąpieniach ludności w Indiach i Indonezji.

Pionierem wietnamskiego ruchu niepodległościowego był Phan Boi Chaua. Ścigany przez francuski wywiad, kierował konspiracją z zagranicy. Ostatecznie został schwytany w Szanghaju i przewieziony do Wietnamu, gdzie zmarł w więzieniu.

W 1930 roku z inicjatywy Wietnamskiej Partii Narodowej mającej zakonspirowane komórki w armii kolonialnej wybuchło powstanie jenbajskie. Francuzi stłumili je krwawo. Terror ogarnął cały kraj – aresztowano 10 tys. ludzi, a tortury i morderstwa były na porządku dziennym. Od tego czasu inicjatywa w walce z kolonializmem francuskim przeszła w ręce ugrupowań komunistyczno-rewolucyjnych.

Aleksander Socha, politolog, historyk, zajmuje się historią wojskowości XIX i XX wieku

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Materiał Promocyjny
Warunki rozwoju OZE w samorządach i korzyści z tego płynące
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń