Górna Mezopotamia

Tu właśnie narodziło się imperium Hetytów i potęga Asyryjczyków. To także ziemia proroków i świętych, skrywająca wciąż ruiny zapomnianych świątyń i miast. Tu właśnie leży Karkemisz, dawna asyryjska stolica. Równie długą historię ma wiele innych miejscowości – jak choćby jedno z największych miast w Turcji Gaziantep, Sanliurfa, czyli starożytna Edessa, czy prastara osada Harran. Najgorętsza i najbardziej sucha z tureckich prowincji słynie dziś z rolnictwa, zwłaszcza uprawy orzeszków pistacjowych i papryki, rozwijającego się tam, gdzie dociera woda. Do rozwoju regionu – nie tylko gospodarki rolnej, ale m.in. turystyki – przyczyniła się budowa na miejscowych rzekach 22 zapór wodnych, z czwartą co do wielkości na świecie tamą Atat?rka na Eufracie. Liczące ponad 800 km kw. sztuczne jezioro zyskało wielkie uznanie, m.in. żeglarzy.

Niewielkie wzgórze wznoszące się kilkadziesiąt metrów nad brzegiem rozlanego szeroko w tym miejscu Eufratu kryje ruiny warowni i jednego z najważniejszych i najbogatszych miast starożytnego Bliskiego Wschodu. Jego umocnienia i budowle odkopali przed 100 laty słynni archeologowie angielscy D.

G. Hogarth i Ch.

L. Wooley. Dziś zwiedzić je trudno, jako że dawny akropol znajduje się na terenie tureckiej strefy wojskowej. Spaloną słońcem równinę, na której Babilończycy i wojownicy faraona stoczyli wielką bitwę, jak i samo dawne miasto dzieli granica między Turcją a Syrią. Cytadela i wewnętrzne umocnienia leżą po stronie tureckiej, w pobliżu wsi Karkamis. Mury i reszta miasta – po syryjskiej, niedaleko białych zabudowań starożytnego miasteczka Jarabulus.

Miasteczko Birecik, starożytna Birtha, do największego znaczenia doszło w czasach krucjat, gdy strzegło strategicznej przeprawy przez Eufrat. O czasach świetności przypominają tu ruiny średniowiecznej warowni, panującej nad miastem i rzeką. Symbolem i dumą Birecika jest dziś kelaynak, szczególnie piękna odmiana ibisa, który upodobał sobie brzegi Eufratu w tych właśnie stronach. Kelaynaki można oglądać m.in. w specjalnym ośrodku hodowlanym służącym ich ochronie.

Osada w malowniczym wąwozie na brzegu Eufratu. W pobliżu – ok. 1,5 godziny łodzią – ruiny warowni Rumkale, której mury wznosili i odbudowywali kolejno Hetyci, Asyryjczycy, Persowie, Rzymianie i Arabowie. W Rumkale zatrzymał się św. Jan Apostoł – i tu właśnie zaczęła się ewangelizacja tej części Azji Mniejszej.

Starożytna Antiochia Tauryjska, szóste dziś co do wielkości miasto Turcji. Znane z nowoczesnego przemysłu, ale i starych rzemiosł, zwłaszcza wyrobów z miedzi. Ponadto z lahmakun – lokalnej specjalności przypominającej cienką pizzę – oraz wyjątkowo smacznej baklavy z orzeszków pistacjowych zbieranych w gajach otaczających miasto. Bardzo stara twierdza, przebudowana w VI w. w czasach Bizancjum, bazar, meczety. W miejscowym muzeum archeologicznym zgromadzono bogate zbiory z całego regionu.

Dawna Edessa. Według Koranu miasto, w którym urodził się Abraham i gdzie, jak mówi Stary Testament, zatrzymał się w drodze do Kanaanu. Jaskinię, w której zgodnie z muzułmańską tradycją Prorok przyszedł na świat, można zwiedzać w północnej części starożytnej cytadeli. Na miejscowym bazarze bogaty wybór kilimów z miejscowych warsztatów, po bardzo dobrych cenach.

Osada licząca ok. 5 tys. lat. Kilkanaście lat spędził tu prorok Abraham. Słynne w starożytności miasto pogańskich kultów. Na miejscu świątyni ku czci boga księżyca Sin kalif Merwan II wybudował w VIII w n.e. Wielki Meczet z 33-metrowym minaretem. To, oprócz przedislamskiej twierdzy, najważniejszy zabytek miasta.

- samolotem, liniami Turkish Airlines z przesiadką w Istambule, można dolecieć do Gaziantep odległego od Karkemisz o 60 km – od 1530 zł w obie strony. Inny wariant to wykupienie w biurze podroży przelotu samolotem czarterowym do Antalyi za 1089 zł (lub wybranie się do Karkemisz przy okazji spędzania wakacji w tym kurorcie). Odległość wynosi jednak aż 790 km

- cena przejazdu autobusem ok. 100 zł, samochodem ok. 320 zł oraz koszty jego wynajęcia ok. 100 zł dziennie. Z Gaziantep do Karkemisz autobus 5 lir (YTL – ok. 10 zł), lub dolmusz (mały bus) 10 YTL

- samochodem z Warszawy do Gaziantep przez Ukrainę, Rumunię, Bułgarię 2990 km, 35 godzin jazdy, koszt ok. 1200 zł w jedną stronę

- hotel Allstar Sevcan, Gaziantep – od 50 YTL (105 zł)hotel Ravanda, Gaziantep – od 66 YTL (140 zł)hotel Arte, Sanliurfa – od 71 YTL (150 zł)

- 1 lira turecka YTL – 2,1 zł