Sandałki z hebanu

Do czasu kupowałem ją w aptece przy Instytucie Matki i Dziecka, gdzie – szczęśliwym trafem – pracowała matka mojego kolegi. Ale i jej możliwości okazały się niewystarczające, gdy z magazynu dotarła do niej zwięzła informacja: „Wyszło”.

Pomogła jedna kuzynka – lekarka, ogałacając aptekę przyszpitalną w miejscowości, w której pracowała, pomogła druga – przysyłając Prosobee z Kanady, teść uruchomił znajomego w Belgii.

Po „przejściowych” zawirowaniach sojowy specyfik pojawił się znów w polskich aptekach. Dziecko przetrwało, mleka wprawdzie nie trawiło dalej, ale przyswajało coraz więcej pokarmów. Na przykład takie bobofruty. Można było na nie natrafić na ulicy. Nie było szans, by transport tych soczków dotarł do sklepu, zbywano je tak, jak w centrum Warszawy, przy Brackiej – wprost z samochodu. Można było kupić jedną zgrzewkę, nie więcej. Sprzedaż trwała na ogół nie dłużej niż pół godziny i nigdy nie było wiadomo, kiedy i gdzie nastąpi.

Polubiłem w owe dni dzielny naród kubański. Nie dość tego, że przysyłał nam pastewne pomarańcze i grejpfruty, z których dawało się wycisnąć ze dwie łyżeczki soku, to jeszcze od czasu do czasu podrzucał cieszące się zasłużoną sławą, pakowane odwrotnie, filtrem do dołu, papierosy Partagosy i Ligerosy, ponadto występujący w dwóch wersjach – żółtej i białej – likier Habana Club, który miał tę przede wszystkim zaletę, że był pozakartkowy. Pyszności!

W okolicach świąt Bożego Narodzenia zabrakło za to wódki na kartki. To znaczy, brakowało czystej. Ostała się pomarańczówka, potem już tylko Curacao, a w końcu i tego nie było. Bez kartek sprzedawano za to alpagi, po które – przed halą na Koszykach – ustawiały się najdłuższe kolejki, jakie w życiu widziałem. W ogonku przeważały 70-letnie matrony, jak wiadomo, smakoszki.

Posiadanie stosownej kartki nie przesądzało o zakończonych powodzeniem zakupach. Trzeba było jeszcze trafić na czekoladę, a nie na wyrób czekoladopodobny, na extra mocne, a nie na wietnamski wynalazek wykonany – jak podejrzewano – z ryżu, a nie z tytoniu, na kawę Select, nie na Kolumbijkę.

Erzaców przybywało z dnia na dzień, nawet w kawiarniach zaczęto podawać w miejsce cukru słodzik, czyli bardziej oględnie zwaną sacharynę.

Kiedyś przed sklepem na placu Inwalidów ujrzałem kolejkę, która dawała nadzieję na dokonanie zakupu. – Co dają? – zadałem zwyczajowe pytanie osobie ostatniej w ogonku po nieznane szczęście. – Dżem pomarańczowy. Po dwa słoiki – odpowiedziała wyczerpująco.

Cóż począć, dobre i to. Kupiłem, zapłaciłem. W domu żona jęknęła: – Po coś kupił dżem z dyni? – Z dyni? – zdziwiłem się niepomiernie, wpatrzony poniewczasie w napis „dżem z dyni o smaku pomarańczy”. Nie znaleźliśmy amatorów na to hadztwo, które wylądowało na śmietniku.

Żywiliśmy się jak wszyscy – dzięki przyjaciołom, krewnym, a i dziecko pomagało. Jako bezmleczne uznane zostało za specjalnej troski, w związku z czym rocznemu bobasowi przysługiwały 4 kilogramy mięsa miesięcznie, niemal jak – nie przymierzając – hutnikowi czy górnikowi. Kolega pracujący w Róży Luksemburg podrzucał mi paczki z chabaniną, którą kierownictwo partii i rządu postanowiło zatkać nienasycone gęby klasy robotniczej. Wkrótce surowca i na te paczki zabrakło, ale przez jakiś czas zajadaliśmy się parówkami, zwyczajną i wołowym z kością, w okolicach świątecznych urozmaicanymi o kawałek krakowskiej.

W redakcji „Świata Młodych”, gdzie wylądowałem w końcówce 1980 roku, na Gwiazdkę dzielono karpia. Za pomocą innej redakcji – „Literatury”. Tak mi przynajmniej powiedziano w firmie: że jeśli chcę karpia na święta, to muszę udać się do „Literatury”. Pomyślałem sobie, że Jerzy Putrament, znany rybak, zajął się w te trudne dni dystrybucją najpopularniejszej w Polsce ryby, ale było inaczej. Po prostu na tej samej klatce schodowej, gdzie mieściła się redakcja tygodnika, były również biura Młodzieżowej Agencji Wydawniczej, i to tam – według sporządzonych list pracowników – wręczano upoważnionym rybę albo dwie.