Rekonkwista: mit i rzeczywistość

Początki rekonkwisty giną w pomroce dziejów i szybko powlekła je warstwa mitologicznego lukru: że to niby garstka Wizygotów schroniła się przed Arabami i Berberami w górach Asturii i tam utworzyła punkt wypadowy do odzyskania utraconych ziem. Tymczasem nie odzyskiwali ich ci, którzy je utracili. Słowem: nie było rekonkwisty, tylko konkwista. Owszem, część wizygockiego możnowładztwa uciekła przed Arabami i Berberami w góry, ale nie podporządkowała sobie tamtejszych górali. Na Półwyspie Iberyjskim powietrze górskie od wieków czyniło wolnym. Element autochtoniczny: Asturowie i Kantabrowie, opierali się romanizacji, nie dali się też wtłoczyć w zhierarchizowaną strukturę państwa Wizygotów. I to oni staną się forpocztą oporu wobec arabsko-berberyjskich najeźdźców, a nie wizygoccy możni, którzy co najwyżej nadali temu procesowi swe „logo”. Mitologia rekonkwisty wywodzi jej początki od bitwy pod Cavadonga w 722 roku, gdy niewielka grupka chrześcijan pod wodzą wizygockiego wielmoży Pelayo pokonała o wiele liczniejszą armię muzułmańską. Dwunastowieczna „Kronika Alfonsa III” podaje, że zginęło wtedy 25 tys. wrogów i że stało się tak dzięki boskiej interwencji. Z kolei źródła arabskie opisują oddział Pelaya jako „bandę 30 brudnych osłów”. Być może stoczył on niewielką potyczkę z Berberami, ale o wiele istotniejsze było stłumienie w 740 roku przez Arabów berberyjskiego powstania w Asturii. Berberów osiedlano w Hiszpanii głównie na terenach górskich, gdzie nie docierały konie i wielbłądy Arabów, w środowisku zbliżonym do tego, jakie zamieszkiwali w Maghrebie. Spora ich część trafiła w Góry Kantabryjskie. Berberowie byli jednak zdobywcami drugiej kategorii i często się buntowali. Wreszcie klęska głodu zmusiła ich do opuszczenia Asturii.