Sejm Czterech Ziem

Na początku XVI wieku król Zygmunt I Stary dążąc do wzmocnienia władzy monarszej przeprowadził reformy administracyjne i skarbowe. Aby uzyskać środki finansowe na ten cel, nałożył podatki na Żydów, jako „sługi skarbu królewskiego”.

Aktualizacja: 28.04.2008 23:02 Publikacja: 28.04.2008 13:02

Sejm Czterech Ziem

Foto: ŻIH

Dla skutecznego egzekwowania wyznaczonych podatków powołał pewną liczbę bogatych Żydów, którym nadał funkcję poborców podatkowych na terenie Małopolski, Wielkopolski i Litwy. Zostali oni wyposażeni w szerokie uprawnienia, mogli zmuszać Żydów do płacenia podatków i posłuszeństwa królowi, sprawować sądy według prawa żydowskiego i kontrolować przestrzeganie zasad Talmudu przez współwyznawców.

Kiedy w połowie XVI wieku nałożono na wszystkich Żydów w Rzeczypospolitej jednolity podatek (pogłówne), zaistniała konieczność powołania do życia centralnej instytucji, która zajmowałaby się nie tylko zbieraniem podatków, ale i rozdzielaniem wysokości świadczeń pomiędzy poszczególne gminy. Ustalenia takie podejmowano na corocznych zjazdach starszyzny gminnej, które odbywały się w Lublinie lub Jarosławiu przy okazji wielkich jarmarków.

Zygmunt I Stary powołał pewną liczbę bogatych Żydów, którym nadał funkcję poborców podatkowych na terenie Małopolski, Wielkopolski i Litwy

Pod koniec XVI wieku reprezentanci gmin z Małopolski, Wielkopolski, Rusi i Litwy utworzyli organ samorządu żydowskiego – Sejm Czterech Ziem (Waad Arba Aracot). Pierwszy razy zebrał się on w 1581 r., a pracował nieprzerwanie do 1764 r. Pierwotnie sejm żydowski miał służyć jedynie do sprawnego egzekwowania podatków. Z czasem przekształcił się w regularnie obradującą instytucję samorządową wszystkich polskich Żydów.

Jego struktura i organizacja pracy wzorowane były na polskim sejmie szlacheckim. Na obrady sejmu żydowskiego swoich przedstawicieli wysyłały tak zwane ziemstwa i większe gminy. Posiedzeniom przewodniczył marszałek sejmu, wybierany najczęściej spośród seniorów gmin. Spośród posłów wybierano wierników, czyli rachmistrzów zajmujących się sprawami skarbowości oraz pisarzy. Urzędy te najczęściej powierzano rabinom.

Głównym zadaniem Waadu był rozdział na poszczególne gminy podatku pogłównego, ustalonego wcześniej przez sejm Rzeczypospolitej w formie ryczałtu i jego sprawny pobór

Głównym zadaniem Waadu był rozdział na poszczególne gminy podatku pogłównego, ustalonego wcześniej przez sejm Rzeczypospolitej w formie ryczałtu i jego sprawny pobór. Zebraną kwotę przekazywano na ręce podskarbiego koronnego – głównego urzędnika zajmującego się finansami państwa. Poza sprawami gospodarczymi sejm żydowski zajmował się także kwestiami religii, prawa żydowskiego i kultury. Podejmował interwencje u władz państwa w wypadku nieuzasadnionych ataków na Żydów z powodów oskarżeń o mord rytualny czy profanację hostii. Do jego kompetencji należało także rozstrzyganie sporów pomiędzy gminami i ziemstwami żydowskimi. Sejm Czterech Ziem był jedyną tego typu instytucją samorządową Żydów w Europie.

Dla skutecznego egzekwowania wyznaczonych podatków powołał pewną liczbę bogatych Żydów, którym nadał funkcję poborców podatkowych na terenie Małopolski, Wielkopolski i Litwy. Zostali oni wyposażeni w szerokie uprawnienia, mogli zmuszać Żydów do płacenia podatków i posłuszeństwa królowi, sprawować sądy według prawa żydowskiego i kontrolować przestrzeganie zasad Talmudu przez współwyznawców.

Kiedy w połowie XVI wieku nałożono na wszystkich Żydów w Rzeczypospolitej jednolity podatek (pogłówne), zaistniała konieczność powołania do życia centralnej instytucji, która zajmowałaby się nie tylko zbieraniem podatków, ale i rozdzielaniem wysokości świadczeń pomiędzy poszczególne gminy. Ustalenia takie podejmowano na corocznych zjazdach starszyzny gminnej, które odbywały się w Lublinie lub Jarosławiu przy okazji wielkich jarmarków.

Historia
Zaprzeczał zbrodniom nazistów. Prokurator skierował akt oskarżenia
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity od Citibanku można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Historia
Krzysztof Kowalski: Kurz igrzysk paraolimpijskich opadł. Jak w przeszłości traktowano osoby niepełnosprawne
Historia
Kim byli pierwsi polscy partyzanci?
Historia
Generalne Gubernatorstwo – kolonialne zaplecze Niemiec
Materiał Promocyjny
Sieć T-Mobile Polska nagrodzona przez użytkowników w prestiżowym rankingu
Historia
Tysiąc lat polskiej uczty