Misnagdzi walczą z chasydami

Przeciwnikami ruchu chasydzkiego byli przede wszystkim rabini, a główny ośrodek opozycji, któremu przewodził Elijah ben Solomon Zalman Gaon z Wilna, znajdował się na Litwie. W Wilnie (Jerozolimie Północy) w ostatnim 30-leciu XVIII w. opozycja była najlepiej zorganizowana, powstał tam, bowiem przeciwny chasydyzmowi ruch misnagdów (od hebr. mitnagdim – oponenci), kierowany przez Gaona z Wilna, a później przez jego ucznia Chaima z Wołożyna.

Misnagdzi krytykowali chasydów za brak religijnego wykształcenia przywódców i zaniedbywanie studiowania Tory i Talmudu na rzecz modlitwy. Zarzucali im „otaczanie cadyków zbyt wielką czcią, wykonywanie podejrzanych gestów podczas nabożeństw, tańców i krzyków”. Za niepokojący uznawano też fakt separowania się chasydów od istniejących wspólnot, zbierania się minjanów (grup modlitewnych) w odrębnych salach modlitewnych.

Chasydzi odczuwali potrzebę separacji choćby dlatego, że odmawiali modlitwy w rycie sefardyjskim, a nie aszkenazyjskim jak ortodoksi.Misnagdzi widzieli w tym zagrożenie dla tradycji, autorytetu rabinów i próbę podważenia władzy gminy żydowskiej. Obawiali się, że tolerowanie takiej sytuacji doprowadzić może do całkowitego zaniedbania przez chasydów obowiązków na rzecz gminy, a to w sposób oczywisty miałoby negatywne skutki ekonomiczne dla niej.

W 1772 r. sąd rabinacki w Wilnie obłożył chasydów cheremem (klątwą). To pierwsze otwarte wystąpienie przeciw chasydom miało miejsce zaledwie 16 lat po klątwie rzuconej na Jakuba Franka i sabbataistów. Również chasydów oskarżono o herezję sabbataistyczną. Poza tym cherem oskarżał chasydów o to, że spotykają się w oddzielnych grupach, łamią reguły modlitw, teksty ich modlitw są fałszywe, w swej pysze uważają się za mędrców i cudotwórców, ignorują studiowanie Tory i nie przestrzegają jej nakazów.Palono księgi chasydzkie, pojawiły się ośmieszające ruch pamflety.

Zagładę chasydyzm przetrwał w nowych miejscach osiedlenia – Stanach Zjednoczonych i w Izraelu – dzięki tym, którzy przed II wojną światową zdołali opuścić Europę

Chasydzi nałożyli na rabinów własną klątwę i palili antychasydzkie dzieła. W kolejnych latach klątwy na chasydów nakładały sądy rabinackie innych gmin – w 1781 r. w Grodnie i Pińsku, a w 1786 r. w Szkłowie. W 1781 r. w Wilnie została nałożona na chasydów najcięższa klątwa – nakazano wygnanie ich ze społeczności, zakazano udzielania schronienia, spożywania mięsa z ich rytualnego uboju, zawierania z nimi małżeństw oraz prowadzenia interesów, a nawet uczestniczenia w pochówku. Najbardziej drastyczną formą zwalczania się chasydyzmu i ortodoksji było wzajemne denuncjowanie się u władz państwowych, które niekiedy powodowało aresztowania, jak w przypadku cadyka Szneura Zalmana z Ladów.

Mimo iż chasydzi żyją obecnie z dala od miejsc powstania swoich dynastii, starają się utrzymać zwyczaj pielgrzymowania co roku do miejsc związanych z kultem ich cadyków. I tak na przykład w styczniu odwiedzają grób cadyka Dawida Biedermanna w Lelowie, na przełomie lutego i marca kilka tysięcy chasydów zjeżdża do Leżajska, by modlić się przy grobie cadyka Elimelecha

Chasydyzm zwalczany był także przez zwolenników idei oświeceniowych (Haskala), do których zaliczał się między innymi Mendel Satanower (1750 – 1832), będący zwolennikiem radykalnej reformy oświaty żydowskiej i dążenia do polepszenia bytu żydowskiej biedoty. Jego zdaniem chasydzi utrzymywani byli w nieświadomości i ubezwłasnowolnieniu, ulegając niskim namiętnościom i mistycznym fantazjom. Poza tym krytykowano zwyczaje chasydzkie, jak na przykład nadużywanie alkoholu do celów ekstatycznych. Jednak mimo tych ataków chasydyzm w dalszym ciągu się rozwijał.

Pod koniec XVIII w. jeden z przywódców chasydzkich – Szneur Zalman ben Baruch z Ladów (1747 – 1812) – próbował nadać chasydyzmowi bardziej racjonalny charakter, podkreślając rolę intelektualnego rozwoju człowieka i wytrwałych studiów, medytacji i moralnego życia w zbliżaniu do Boga. Cadyk, jego zdaniem, to nie pośrednik między człowiekiem a Bogiem, lecz jedynie przywódca duchowy wspólnoty, nauczyciel, pod którego nadzorem chasydzi mogą studiować księgi.

Ta próba odnowy chasydyzmu spowodowała wyodrębnienie się odłamu zwanego Chabadem, nazwanego od pierwszych liter słów Chochma (mądrość), Bina (zrozumienie) i Daat (wiedza). Szneur Zalman padł ofiarą zwolenników ortodoksji, którzy wydali go carskiej policji w 1797 r. Incydent ten przyczynił się do zaostrzenia stosunków między rabinami a chasydami na terenach zaboru rosyjskiego.

W XIX w. wpływy Chabadu w chasydyzmie zyskały przewagę na terenie dawnych ziem Rzeczypospolitej pod zaborem rosyjskim, na ziemiach Galicji i Podola zaś, należących do cesarstwa austriackiego, chasydyzm skłaniał się bardziej ku mistycyzmowi.