Szlangbaumowie: ojciec i syn – bardzo wyraziste postaci powieści Bolesława Prusa „Lalka” (1890). Stary Szlangbaum – poznajemy jedynie inicjał jego imienia: S. – jest lichwiarzem, syn – Henryk, ostatecznie zostaje kupcem, wykupując od Wokulskiego jego sklep przy Krakowskim Przedmieściu, wcześniej zaś zapisuje piękną kartę patriotyczną, usiłując stać się Polakiem. Brał udział w powstaniu styczniowym i skazany został na zesłanie. Po powrocie do kraju całkowicie się spolonizował, zmieniając nazwisko na Szlangowski. Ożenił się, miał pięcioro dzieci i stałe kłopoty finansowe, z których wybawił go towarzysz syberyjskiej niedoli – Wokulski, dając mu pracę w swoim sklepie.

Henryk rozczarowuje się jednak do polskości, na co dzień spotykając się z antysemickimi docinkami ze strony sklepowego personelu. Powraca więc‚ ku zadowoleniu ojca, do społeczności żydowskiej i dawnego nazwiska, robiąc karierę finansową.

O starym Szlangbaumie należy dodać, że prywatnie pasjonował się układaniem szarad, mocno niepoprawnych językowo, gdyż S. – w przeciwieństwie do syna używającego literackiej polszczyzny – żydłaczył.

W filmie Wojciecha Hasa z 1968 roku w roli Szlangbauma ojca wystąpił Tadeusz Kondrat, a Szlangbauma syna zagrał Andrzej Płocki. W serialu Ryszarda Bera (1977) Henrykiem Szlangbaumem był Piotr Fronczewski, S. Szlangbaumem Włodzimierz Kwaskowski.