W języku polskim

Wyraz, który słowniki języka polskiego uznają za lekceważące określenie nauczyciela, wszedł do powszechnego użytku jako zapożyczenie z jidysz. Tam wszakże belfer (od niemieckiego Behelfer, czyli pomocnik) oznaczał współpracownika mełameda (jidysz; hebrajski: melamed), nauczyciela prowadzącego cheder, szkołę religijną na poziomie elementarnym. Najstarsze informacje o belfrach w Rzeczypospolitej zachowały się w pochodzących z XVI – XVII wieku dokumentach gminy krakowskiej. Zazwyczaj zatrudniano ich w chederach, w których uczyły się najmłodsze dzieci (w wieku od trzech lat), wymagające więcej opieki i uwagi niż starsze, oraz tam, gdzie była ich znaczniejsza liczba. Do zadań belfra należało przyprowadzanie uczniów do chederu, a potem odprowadzanie do domu, szczególnie uważne pilnowanie ich podczas przerw w nauce itd. Działania zaborców zmierzające do reformy szkolnictwa religijnego Żydów doprowadziły do pewnego ograniczenia liczby uczniów w klasach chederowych. Na przełomie XIX i XX wieku instytucja belfra należała już raczej do przeszłości. Mianem tym określano też czasem wędrownych nauczycieli prywatnych lub udzielających lekcji indywidualnie, dochodzących do uczniów korepetytorów.