Na jego treść składała się relacja z tajnego spotkania zorganizowanego jakoby przez grupę wpływowych Żydów (Mędrców Syjonu), którzy mieli obmyślać plan dotyczący sposobów i środków opanowania świata. Rzekomo zalecali oni stosowne działania mające zdestabilizować istniejące rządy, głównie przez promowanie liberalizmu albo socjalizmu, a następnie, kiedy wybuchną niepokoje, planowali użycie finansowej potęgi w celu przejęcia władzy.

Protokoły powstały na początku XX wieku w Rosji. Ich autorem był anonimowy pracownik carskiej ochrany (tajnej policji politycznej). Po raz pierwszy opublikowano je w 1903 r. W czasie rewolucji rosyjskiej 1905 r. posłużyły władzom do podburzania ludzi przeciwko rewolucjonistom, których posądzano o żydowskie pochodzenie. Po przewrocie bolszewickim w październiku 1917 roku poprzez środowiska „białych” emigrantów rosyjskich „Protokoły” zostały upowszechnione w Europie Zachodniej, gdzie zyskały ogromną popularność.

Po I wojnie światowej „dzieło” to przetłumaczono na wiele języków, m.in. niemiecki, angielski, włoski, francuski, języki skandynawskie. „Protokoły” wydano także w Rumunii, Grecji, Bułgarii, na Litwie, na Węgrzech, a nawet w Chinach i Japonii. W Polsce po raz pierwszy wydano je w 1920 r., a do wybuchu II wojny światowej doczekały się 9 edycji. Do dnia dzisiejszego są ludzie, którzy wierzą w prawdziwość zawartych w niej treści. Adolf Hitler i jego zwolennicy wykorzystywali ich teksty do usprawiedliwiania prześladowań Żydów. Publikowano je w Niemczech aż do ostatnich dni III Rzeszy. Po II wojnie światowej „Protokoły” przetłumaczono na język arabski. W 1963 r. pojawiła się wersja hiszpańska, która została przesłana biskupom uczestniczącym w Soborze Watykańskim II, by nie dopuścili do zmiany stosunku Kościoła katolickiego wobec Żydów.

W drugiej połowie XIX w. antysemityzm stał się na tyle popularny, że pod jego hasłami można było organizować ludzi. Toteż niektóre z powstających wówczas masowych partii politycznych przyjmowały go jako własną ideologię określającą kierunki działań.

W Rosji antysemityzm objawił się w postaci ograniczeń prawnych wobec Żydów, wypędzeń i krwawych pogromów.