Po Polakach pozostały mogiły…

Publikacja: 10.07.2008 12:09

Huta Pieniacka

Huta Pieniacka

Foto: Rzeczpospolita

Red

Huta Pieniacka (woj. tarnopolskie, pow. Brody)

. W 2005 r. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa upamiętniła Polaków, którzy zostali tutaj zamordowani i pochowani w zbiorowej mogile. Napis (dwujęzyczny) na pomniku brzmi: „Pamięci spoczywających tu około 1000 Polaków/ mieszkańców wsi Huta Pieniacka/ i okolicznych miejscowości/ zamordowanych/ 28 lutego 1944 roku/ Spalona wieś przestała istnieć/ Niech spoczywają w pokoju/ Rodziny i Rząd Rzeczypospolitej Polskiej 2005”. Na dwóch kolumnach widnieją ustalone nazwiska zamordowanych.

Na cmentarzu we wsi Berezowica (woj. tarnopolskie, pow. Zbaraż) na zbiorowej mogile Polaków zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów został postawiony krzyż, na którym widnieje dwujęzyczny napis: „Pamięci spoczywających tu około 130 Polaków mieszkańców wsi Berezowica Mała zamordowanych nocą z 22 na 23 lutego 1944 roku/ Niech spoczywają w pokoju/ Rząd Rzeczypospolitej Polskiej/ Rodziny 2007”. Mogiłę ogrodzono. Upamiętnienie wykonała ROPWiM. Na dwóch tablicach przed grobem widnieją ustalone nazwiska ofiar.

Na cmentarzu we wsi Ihrowica (woj. tarnopolskie, pow. Tarnopol) w zbiorowej mogile pochowano Polaków zamordowanych przez banderowców w Wigilię Bożego Narodzenia 1944 roku. W 2007 r. ROPWiM zbudowała i upamiętniła mogiłę. Na tablicy widnieje dwujęzyczny napis: „Pamięci spoczywających tu około 90 Polaków mieszkańców wsi Ihrowica/ Niech spoczywają w pokoju / Rząd Rzeczypospolitej Polskiej/ Rodziny 2007”. Obok umieszczone są ustalone nazwiska zamordowanych.

Płotycz

(woj. tarnopolskie, pow. Tarnopol). Na cmentarzu w miejscu, gdzie ofiary mordu zostały złożone w bratniej mogile, został postawiony krzyż, na którym widnieje napis po polsku i po ukraińsku: „Pamięci spoczywających tu 43 Polaków mieszkańców wsi Płotycz/ zamordowanych/ 8 marca 1944 roku/ Niech spoczywają w pokoju/ Rząd Rzeczypospolitej Polskiej/ Rodziny/ 2007”. Na dwóch tablicach umieszczono ustalone nazwiska zabitych.

Na dawnym katolickim cmentarzu w Porycku (woj. wołyńskie, pow. Włodzimierz Wołyński) pochowani zostali – po przeprowadzonej w 2003 r. przez ROPWiM ekshumacji – Polacy zamordowani 11 lipca 1943 roku w miejscowym kościele oraz w Porycku i okolicy w dniach następnych. Upamiętnienie tworzy obecnie pięć krzyży. Dwa kamienne postawiono i odsłonięto w 2003 r. Na pierwszym jest napis: „Pamięci około 200 Polaków z Porycka/Pawliwki spoczywających na tym cmentarzu/11 i 12 lipca 1943/ Niech spoczywają w pokoju / Rodziny i Rząd Rzeczypospolitej Polskiej/ Pawliwka 2003”. Na drugim: „Pamięci 12 osób z rodzin Palinków z Porycka/Pawliwki/ 11 lipca 1943 roku/ oraz Zakrzewickich z Radowicz/ 13 lipca 1943 roku/ którzy tu spoczywają/ Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie”. Upamiętnienie wykonała ROPWiM. Kilka dni przed uroczystym odsłonięciem pomnika strona ukraińska nakazała wycięcie z uzgodnionego wcześniej napisu na postawionych już krzyżach wyrazów „zamordowanych”.

We wsi Lidawka (woj. wołyńskie, pow. Równe) na zbiorowej mogile stanął krzyż ku czci Polaków zamordowanych przez karną ekspedycję (Niemcy i policja ukraińska). Na krzyżu dwujęzyczny napis: „Pamięci spoczywających tu około 130 Polaków okrutnie zamordowanych przez faszystów 3 marca 1943 roku / spalona wieś przestała istnieć / Byli mieszkańcy wsi / Rodziny i Rząd Rzeczypospolitej Polskiej 2003”. Poniżej widnieją ustalone nazwiska ofiar zbrodni. Upamiętnienie wykonała ROPWiM.

Na skraju lasu obok osady Janowa Dolina (woj. wołyńskie, pow. Kostopol) na zbiorowej mogile stoi kamienny krzyż upamiętniający ponad 600 Polaków, którzy zostali zamordowani przez ukraińskich nacjonalistów w nocy z 22 na 23 kwietnia 1943 r. (Wielki Piątek). Obok krzyża znajduje się tablica, na której widnieje napis w języku polskim i ukraińskim: „Dla pamięci spoczywających w tej ziemi od wiosny 1943 r.”.

Na cmentarzu w Białce (woj. wołyńskie, pow. Kostopol) w zbiorowej mogile pochowano po wojnie mieszkańców sąsiedniej polskiej wsi Lipniki zamordowanych w marcu 1943 roku. Zginęło wówczas ok. 180 Polaków. Na tablicy postawionego w czasach sowieckich pomnika widnieje napis w języku ukraińskim: „Tutaj pogrzebano szczątki ofiar wsi Lipniki, którzy zginęli tragicznie w 1943. Wieczna pamięć”. Środkowa część napisu nosi wyraźne ślady „korekty” (napis wcześniejszy wskazywał morderców spod znaku UPA). Obok pomnika rodziny umieściły drewniany czarny krzyż z metalową tabliczką i napisem po polsku „Wieczny pokój ŚP. Mieszkańcom wsi Lipniki poległym tragicznie w marcu 1943 roku. – Ci, którzy przeżyli 1995 rok”.

W miejscowości Barysz (woj. tarnopolskie, pow. Buczacz) w nocy z 5 na 6 lutego 1945 roku doszło do napadu ukraińskich nacjonalistów na Polaków. Na pobliskim cmentarzu pochowano w zbiorowej mogile około 135 osób, które padły ofiarą rzezi. Obecnie w miejscu tym postawiono dwa współczesne nagrobki ukraińskie. Mogiła nie jest oznakowana.

Największy napad UPA na Polaków w miejscowości Korościatyń (woj. tarnopolskie, pow. Buczacz) miał miejsce w nocy z 28 na 29 lutego 1944 roku. Zginęło wówczas około 150 Polaków, których pochowano na miejscowym cmentarzu. Dzisiaj w miejscu pochówku stoi stary drewniany krzyż bez tabliczki.

Po masakrze Polaków dokonanej przez ukraińskich nacjonalistów w dniach 12 do 17 marca 1944 roku w Podkamieniu (woj. tarnopolskie, pow. Brody) zwłoki ofiar zwożono na cmentarz, gdzie pochowano je w trzech zbiorowych mogiłach w pobliżu kaplicy grobowej Cetnerów (niektóre osoby w mogiłach indywidualnych). Obecnie nie ma śladu po zbiorowych pochówkach. Zachowały się się jedynie groby indywidualne.

Orzeszyn

(woj. wołyńskie, pow. Włodzimierz Wołyński), polska kolonia, napadnięta przez banderowców 11 lipca 1943 roku. Życie straciło 306 Polaków. Upowcy zrzucili zwłoki ofiar do trzech okopów. Obecnie w tym miejscu stoją dwa krzyże. Na jednym z nich umieszczono tabliczkę z napisem: „306 mieszkańcom Orzeszyny tragicznie zmarłym 11 lipca 1943 roku/ Rodacy/ Niech spoczywają w pokoju”. Miejsce to istnieje dzięki byłym polskim mieszkańcom wsi, którzy w 1994 roku uporządkowali mogiły.

We wsiach Hanaczów i Hanaczówka (woj. tarnopolskie, pow. Przemyślany) 2/3 lutego 1944 roku zostało zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów 98 Polaków i 15 Żydów. Podczas kolejnego napadu, 10 kwietnia 1944 roku, zginęło 27 polskich mieszkańców sąsiednich przysiółków Zagóra i Podkamienna. Część zamordowanych została pochowana na cmentarzu w Hanaczowie. Jednak, jak wynika z ustaleń ROPWiM, główna mogiła znajduje się poza nim, w miejscu, gdzie obecnie stoi metalowy krzyż.

W kolonii Gaj (woj. wołyńskie, pow. Kowel) 30 sierpnia 1943 roku bojówki UPA wymordowały około 600 Polaków. Kolonię spalono. Na zbiorowej mogile w uroczysku stoi drewniany krzyż. Postawili go byli mieszkańcy Gaju, którzy cudem ocaleli z masakry.

W pobliżu zrujnowanego klasztoru we wsi Nowy Zahorów (woj. wołyńskie, pow. Horochów) znajduje się dużych rozmiarów usypany pagórek o podstawie 18 na 18 metrów, na który prowadzą 22 betonowe schody. Miejsce to jest prawdopodobnie mogiłą zbiorową, w której – według relacji byłych mieszkańców wsi – pochowano kilkudziesięciu mieszkańców wsi i kolonii Horochówka zamordowanych w nocy z 11 na 12 lipca 1943 roku przez ukraińskich nacjonalistów. Mogiła nie jest oznaczona, choć schody na nią prowadzące świadczą, że w czasach sowieckich mógł na niej stać pomnik.

 

Huta Pieniacka (woj. tarnopolskie, pow. Brody)

. W 2005 r. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa upamiętniła Polaków, którzy zostali tutaj zamordowani i pochowani w zbiorowej mogile. Napis (dwujęzyczny) na pomniku brzmi: „Pamięci spoczywających tu około 1000 Polaków/ mieszkańców wsi Huta Pieniacka/ i okolicznych miejscowości/ zamordowanych/ 28 lutego 1944 roku/ Spalona wieś przestała istnieć/ Niech spoczywają w pokoju/ Rodziny i Rząd Rzeczypospolitej Polskiej 2005”. Na dwóch kolumnach widnieją ustalone nazwiska zamordowanych.

Pozostało 93% artykułu
Historia
Historia analizy języka naturalnego, część II
Historia
Czy Niemcy oddadzą traktat pokojowy z Krzyżakami
Historia
80 lat temu przez Dulag 121 przeszła ludność Warszawy
Historia
Gdy macierzyństwo staje się obowiązkiem... Kobiety w III Rzeszy
Historia
NIK złożyła zawiadomienie do prokuratury ws. Centralnego Przystanku Historia IPN