Podczas panowania pierwszej, założonej przez Ajbaka tzw. dynastii mameluckiej (1206 – 1290), muzułmańscy sułtani umocnili swe panowanie nad rozległymi równinami Hindustanu.
Władza sułtańska opierała się na systemie czasowych lenn wojskowych i stanowisk administracyjnych nadawanych dożywotnio, ale nie dziedzicznie. Elitę stanowiły możne rody perskie, afgańskie, tureckie i mongolskie. Arabskie familie osiadłe w Indiach zajmowały się głównie handlem. Urzędy niższego szczebla pozostały w rękach Hindusów, których położenie zależało od polityki wewnętrznej poszczególnych sułtanów.
Lata największej świetności i jednocześnie pierwszego upadku delhijskiego państwa przypadły na rządy dynastii Tughlaków (1321 – 1398). W połowie XIV wieku Muhammad Tughlak rozciągnął władzę persko-afgańskich książąt niemal na cały Półwysep Indyjski, podbijając leżące na południu państwa hinduskiego Dekanu. Jednak zarządzanie tak wielkim imperium wymagało poparcia lokalnych elit, które dążyły do samodzielności. Niebawem możni panowie z południowych prowincji uniezależnili się od Delhi, zakładając w środkowym Dekanie oddzielne państwo Bahmanidów.
W październiku 1398 roku na sułtanat niczym zaraza spadły mongolskie hordy Timura Chromego – Tamerlana. Armia sułtańska została rozgromiona, a Delhi doszczętnie zniszczone. Po kilku miesiącach łupieżczej eskapady wojska mongolskie wycofały się za góry Kaszmiru, pozostawiając za sobą trupy, ruiny i zgliszcza. Liczbę porwanych i wywiezionych w niewolę szacowano na setki tysięcy.
Najazd Mongołów spowodował rozpad wielkiego imperium na kilka mniejszych państw. Niezależność zdobyli m.in. gubernatorzy Bengalu, Gudżaratu, Malwy i Dżaunpuru. Ostatni władcy z dynastii Tughlaków próbowali przywrócić dawne granice sułtanatu oraz podporządkować sobie ponownie islamskich chanów i hinduskich radżów. Ostatecznie utrzymali kontrolę tylko nad Delhi i okolicami. Nowa dynastia Sajjidów (1414 – 1451) wywodziła się od władających Pendżabem wojskowych namiestników Timura. Pomimo ponurej sławy Sajjidowie nie zdołali zapanować nad ambicjami możnych emirów, którzy ciągle rywalizowali o wpływy w państwie. Nad trwającym latami chaosem zapanował dopiero pierwszy władca z dynastii Lodich Malik Bahlul Lodi (1451 – 1489).
