Powrót do zapomnianych miejsc

Europejskie Dni Dziedzictwa to jedna z najważniejszych i zarazem najbardziej masowych akcji promujących zabytki. Sza-cuje się, że uczestniczą w niej 22 miliony Europejczyków.

W Polsce w ubiegłym roku z tej okazji odbyło się 1300 imprez kulturalnych, w których udział wzięło ponad 300 tys. osób.

Tradycyjnie największą frekwencją cieszą się dni otwarte w muzeach i zabytkach. Przyciąga nie tylko darmowy wstęp – również swobodniejsza formuła zwiedzania i możliwość odkrywania rewirów na co dzień niedostępnych dla turystów.

W tym roku w dawnym opactwie w Lubiążu (Dolnośląskie), jednym z najcenniejszych pocysterskich zespołów klasztornych w Europie, będzie można zajrzeć także na strych (13 – 14 września). Remontowany Zamek Lubelski zaprasza do niedawno odrestaurowanej kaplicy Trójcy Świętej z unikatowymi bizantyjsko-ruskimi malowidłami z XV w. (13 – 15 września). XVIII-wieczny pałac w Leźnie (Pomorskie), który normalnie funkcjonuje jako ośrodek konferencyjno-szkoleniowy – 14 i 21 września jest otwarty dla zwiedzających.

Organizatorzy chętnie stawiają też na imprezy plenerowe, które zawsze przyciągają tłumy. Niektóre już na stałe wpisały się w kalendarz – jak Jarmark Cysterski w Pelplinie (Pomorskie), który odbędzie się już po raz ósmy (20 – 24 września).

Każda edycja Europejskich Dni Dziedzictwa jest też okazją do zaprezentowania miejsc i zabytków mniej znanych.

Byczyna – gospodarz ogólnopolskiej inauguracji (13 września) – to niewielkie miasteczko na Opolszczyźnie, zarazem jedno z najstarszych, założone w XIII w. Do dziś w dobrym stanie zachował się pierścień średniowiecznych murów z basztami, przetrwały cenne zabytki architektury sakralnej, barokowo-klasycystyczny ratusz; ozdobą są urokliwe kamieniczki i uliczki z oryginalnym XIX-wiecznym brukiem.

Tak jak przed rokiem obchody Europejskich Dni Dziedzictwa w całym kraju odbywają się pod wspólnym hasłem, które brzmi: „Korzenie tradycji. Od ojcowizny do ojczyzny”.

– Ten temat ma zachęcić do poznawania historii swojej rodziny, miejscowości i regionu oraz spojrzenia przez ten pryzmat na historię Polski – mówi Paulina Florjanowicz, wicedyrektor Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków, koordynatora polskich obchodów. – Rok 2008 Komisja Europejska ogłosiła Rokiem Dialogu Międzykulturowego. Dlatego postanowiliśmy przypomnieć o wielokulturowości Rzeczypospolitej, naszej wielowiekowej tradycji tolerancji i zgodnego współistnienia przedstawicieli różnych narodów i wyznań.

Do tak rozumianego tematu odwołuje się wiele ciekawych wystaw, spotkań i wycieczek, m.in. projekt „Wielokulturowy Lublin” (13 września) czy spacer szlakiem lwowskich pamiątek we Wrocławiu (20 września).

– Obojętność na los zabytków wynika przede wszystkim z postrzegania ich jako niemych świadków przeszłości, z którą duża część współczesnego społeczeństwa nie czuje, niestety, osobistej więzi – uważa Paulina Florjanowicz. – To smutna konsekwencja burzliwych dziejów kraju w ostatnich dziesięcioleciach, efekt między innymi migracji ludności i odrywania od korzeni. Przez lata starano się zdeprecjonować znaczenie tożsamości kulturowej, regionalnej i narodowej. Akcje takie jak Europejskie Dni Dziedzictwa pomagają odwracać tę tendencję.