Chasydyzm
Powstały w XVIII wieku na Podolu i Wołyniu mistyczno-religijny ruch ogarnął szybko rzesze Żydów Ukrainy, Galicji, Polski, Białorusi, Węgier, Litwy. Za twórcę chasydyzmu (hebr. chasid: pobożny) uchodzi Izrael ben Eliezer, zwany Baal Szem Tow (zm. w 1760 r.), mistyk, który prostemu ludowi przybliżył kabałę luriańską. Ok. 1740 r. zgromadził w Międzyborzu na Podolu grono uczniów. Jego następcą został magid Dow Ber z Międzyrzecza (zm. w 1772 r.), utalentowany mówca. Za sprawą Elijahu ben Szlomo Zalmana z Wilna zwolennicy chasydyzmu zostali w 1772 r. obłożeni klątwą. Od przełomu XVIII i XIX w. nastąpiła decentralizacja przywództwa, powstawały odłamy i dynastie.
Chasydyzm zakłada, że Bóg przenika całe stworzenie, także materię. Nawet zło stanowi niższy stopień dobra. Przez koncentrowanie się na istocie rzeczy i ekstatyczny „zachwyt” człowiek osiąga stan „przylgnięcia” do Boga (dewekut) i absolutną jedność, wyzwalając przy tym rozproszone w materii „iskry” (nicocot) boskości. Służbą bożą może być każda czynność fizyczna. Modlitwy nie są przywiązane do miejsca, acz winny być odmawiane ze świadomą intencją (kawana). Cadyk, główna postać w grupie, jest pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem. W przeciwieństwie do kabały chasydyzm wysławia radość i optymizm, odrzucając smutek i post.
(na podst. „Leksykonu judaistycznego”, Warszawa 2007)