Rząd RP dla Żydów

Zwiększone dotacje rozpoczęto przekazywać od lata 1942 roku, od października Delegatura Rządu na Kraj dostarczała w ramach pomocy Żydom 50 tys. zł miesięcznie. Kwoty te zwielokrotniły się od stycznia 1943 roku, od momentu powołania przy pełnomocniku Rządu w Kraju Rady Pomocy Żydom („Żegota”), która miała dwie Rady Okręgowe, we Lwowie i w Krakowie.

Z zachowanych w Studium Polski Podziemnej w Londynie sprawozdań „Żegoty” wynika, że w styczniu 1943 roku Delegatura Rządu przekazała 150 tys. zł, w lutym 300 tys. zł, a do trzeciego tygodnia października łącznie 4 mln 750 tys. zł. W listopadzie i grudniu tegoż roku 1,5 mln zł. Od stycznia do końca lipca 1944 roku Rada Pomocy Żydom otrzymywała po 1 mln zł miesięcznie. Według Władysława Bartoszewskiego, członka Rady reprezentującego Front Odrodzenia Polski, a także pełniącego funkcję zastępcy kierownika Referatu Żydowskiego przy Delegaturze Rządu na Kraj, od sierpnia do końca października 1944 r. Rada otrzymywała miesięcznie po 2 mln zł, w listopadzie 6 mln zł, a w grudniu 1944 r. – 8 mln zł.

Poprzez działalność referatów mieszkaniowego, finansowego, legalizacyjnego, lekarskiego, odzieżowego, propagandowego, akcji przeciwszantażowej i dziecięcego „Żegota” dzięki dotacjom finansowym zorganizowała pomoc lokalową, żywnościową, fałszywe dokumenty dla kilku tysięcy ukrywających się Żydów i około 600 dzieci żydowskich w Warszawie i podwarszawskich miejscowościach.

Po likwidacji getta w Krakowie Niemcy utworzyli dziwną organizację o nazwie Jüdische Unterstützung Stelle (JUS), którą od 1 kwietnia 1943 roku kierowali współpracujący z nimi dr Weichert i dr Hilfstein (obaj otrzymali prawo zamieszkania w dzielnicy aryjskiej w stolicy Generalnego Gubernatorstwa). Przekonali wpływowe kręgi żydowskiej finansjery amerykańskiej i brytyjskiej o stworzeniu możliwości pomocy żywnościowej i medycznej Żydom zamkniętym w obozach na terenie GG. Pomoc miała być przekazywana za pośrednictwem centrali Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Genewie.

Kierownictwo konspiracyjnej organizacji Bund kategorycznie żądało w depeszy z kraju do centrali Bundu w Londynie wstrzymania tej akcji, którą kontrolują Niemcy, przejmując tony wysyłanych lekarstw i żywności. Podobne ostrzeżenie wysłała Rada Pomocy Żydom. Bez odzewu. W połowie lutego 1944 r. Żydowski Komitet Narodowy w Warszawie poinformowany został przez dr. Arjehema Tartakowera z Nowego Jorku, reprezentującego żydowską społeczność w USA, że uzyskali zgodę rządu amerykańskiego na przekazanie do MCK w Genewie 3 mln dolarów na pomoc z udziałem organizacji JUS, a także o zgodzie na przekazanie kolejnych 10 mln dolarów dla JUS.

ŻKN w liście do Londynu z 24 maja 1944 r. pisał: „Byliśmy oszołomieni i wstrząśnięci wiadomościami w Waszych listach, że gros pieniędzy na pomoc dla Żydów w Polsce posyłacie przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż do Krakowa do JUS-u, na ręce Weicherta! (…) Fakt, że Żyd mógł stanąć w takiej chwili na czele niemieckiej agentury, odczuliśmy jako straszliwą hańbę. Wyrachowanie Niemców jest jasne. Chcą osłabić wrażenie swych masakr za granicą i mieć alibi, zwłaszcza wobec Międzynarodowego Czerwonego Krzyża…”.

We wrześniu 1944 r. transporty lekarstw i żywności do JUS ciągle jeszcze szły.

Dostarczycielami pieniędzy z Zachodu do okupowanej Polski byli cichociemni. Od jesieni 1941 roku w specjalnie przygotowanych pasach przewozili od 50 do 100 tys. dolarów. Z 345 zrzuconych cichociemnych i emisariuszy, 11 zginęło podczas lub po wylądowaniu. Cichociemni dostarczyli 34 823 168 dolarów, nie dotarło 1 763 000 dolarów. Odbiorcami byli: Delegatura Rządu na Kraj, dowództwo Armii Krajowej, partie i stronnictwa polityczne oraz organizacje żydowskie.

Delegatura Rządu na Kraj pierwszą pomoc finansową otrzymaną w ten sposób przekazała organizacji Bund jesienią 1942 roku. Od połowy 1943 roku otrzymywały ją Żydowski Komitet Narodowy (ogółem pokwitował ok. 400 tys. dolarów przywiezionych przez cichociemnych), Rada Pomocy Żydom i organizacje żydowskie. Jedna przesyłka w kwocie 10 tys. dolarów przekazana została przez rząd holenderski rządowi polskiemu na pomoc dla Żydów holenderskich więzionych na terenie Polski. Po wyzwoleniu obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen rząd RP przekazał więzionym tam Żydom 200 tys. franków szwajcarskich z własnego budżetu.

Płk Iranek Osmecki podaje, że łącznie Rada Pomocy Żydom wypłaciła organizacjom żydowskim do grudnia 1944 roku z budżetu państwowego 37 mln 400 tys. zł i 50 tys. dolarów USA, natomiast z walut dostarczonych przez cichociemnych, a zebranych m.in. przez organizacje żydowskie w USA i innych krajach, przekazano Żydom ponad 1 milion dolarów USA. Cała dokumentacja finansowa, łącznie z potwierdzeniami i sprawozdaniami Żydowskiego Komitetu Narodowego o kwotach przyznanych organizacjom lewicowym (Bund, Poale Sion Lewica itp.) oraz prawicowym (Sjonistom i Rewizjonistom), przechowywana jest w Studium Polski Podziemnej w Londynie.

Rząd