Reklama

Auschwitz-Birkenau

Największym ośrodkiem zagłady stał się obóz Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Niemcy utworzyli w tej miejscowości obóz koncentracyjny – KL Auschwitz I dla Polaków już wiosną 1940 r.

Publikacja: 08.09.2008 15:22

Auschwitz-Birkenau

Foto: ŻIH

Osadzani tu byli więźniowie polityczni skazywani przez niemieckie sądy początkowo z terenów okupowanej Polski, a z czasem z innych krajów europejskich. Jesienią 1941 r. Niemcy przystąpili do rozbudowy obozu z myślą o radzieckich jeńcach wojennych. W rejonie oddalonej o 3 km od KL Auschwitz I wsi Brzezinka zlokalizowano nowy, znacznie większy obóz Auschwitz II-Birkenau, który od wiosny 1942 r. pełnił funkcję ośrodka natychmiastowej zagłady Żydów z Europy Zachodniej i Południowej.

Niemcy stale doskonalili technologię zabijania. W Auschwitz II-Birkenau wybudowano cztery komory gazowe z krematoriami, w których można było uśmiercić w ciągu doby około 8 tys. ludzi. Pierwsi żydowscy deportowani przybyli do Auschwitz II-Birkenau już w marcu 1942 r. Wśród przywiezionych tu co najmniej 1 mln 300 tys. osób Żydzi stanowili najliczniejszą grupę ofiar – 970 tys. (prawie 90 proc.), Polacy – 70 – 75 tys., Romowie – 21 tys., radzieccy jeńcy wojenni – 10 – 15 tys.Zagłada polskich Żydów w ramach niemieckiej akcji „Reinhardt” nastąpiła w 1942 i 1943 r. Zdecydowana większość ludności żydowskiej została zamordowana w tym czasie w ośrodkach zagłady lub na miejscu, w czasie trwania akcji deportacyjnych z gett do miejsc zagłady. Pewną liczbę Żydów przetrzymywali jeszcze Niemcy do jesieni 1943 r. w kilku obozach pracy na Lubelszczyźnie. Jednak i ci w listopadzie tego roku zostali zamordowani. Niemcy tej akcji likwidacyjnej resztek polskich Żydów nadali nazwę „Erntefest”, czyli „Dożynki”.

Janusz Korczak (właśc. Henryk Goldszmidt) urodził się w 1878 roku w Warszawie. Był synem znanego stołecznego adwokata Józefa Goldszmidta. Ojciec zbankrutował jednak i syn kończył studia medyczne, borykając się z trudną sytuacją materialną. Praktykę lekarską odbył prywatnie i w żydowskim Szpitalu im. Bersohnów i Baumanów w Warszawie.

Nazywano go Starym Doktorem, ale przede wszystkim był pedagogiem i pisarzem. Jako autor książek dał się poznać jeszcze przed I wojną światową, wydając m.in.: „Dziecko salonu” (1906), „Joski, Mośki, Srule” (1910) i „Józki, Jaśki, Franki” (1911). W latach 20. napisał swoje najważniejsze książki dla dzieci: „Król Maciuś I” (1923) i „Bankructwo małego Dżeka” (1926), a następnie „Król Maciuś na bezludnej wyspie” (1931) i „Kajtuś Czarodziej” (1934).

Od 1907 roku był członkiem żydowskiego stowarzyszenia Pomoc dla Sierot. W 1911 zaczął kierować żydowskim sierocińcem przy ulicy Krochmalnej, gdzie także mieszkał. W trakcie służby w armii carskiej, w szeregi której został zmobilizowany, napisał dwutomowe dzieło „Jak kochać dziecko”. Od 1919 roku pracował również w polskim sierocińcu Nasz Dom.

Reklama
Reklama

Założył gazetę redagowaną przez dzieci – „Mały Przegląd” (1926 – 1939), wychodzący jako bezpłatny dodatek „Naszego Przeglądu”. Osobiście kierował nim w końcu lat 20., potem okresowo zastępowali go Stefania Wilczyńska i Igor Abramow-Newerly. Powszechnie słuchano jego pogadanek radiowych, zawiesił je jednak podobnie jak pracę w Naszym Domu na znak protestu przeciw narastającemu w Polsce antysemityzmowi. Wykładał natomiast w Instytucie Pedagogiki Specjalnej i w Wolnej Wszechnicy Polskiej.Dwukrotnie odwiedził Palestynę w latach 30., planował nawet osiedlenie się tam. Pozostał jednak w ojczyźnie, której we wrześniu 1939 roku bronił jako żołnierz Wojska Polskiego.

Kiedy przenoszono sierociniec do getta, na kilka miesięcy został uwięziony – za nienoszenie opaski z gwiazdą Dawida. W getcie pisał opowiadania w języku polskim tłumaczone na hebrajski, prowadził też pamiętnik.

Symbolicznego znaczenia nabrała ostatnia droga Janusza Korczaka i jego wychowanków na Umschlagplatz w Warszawie i transport do Treblinki, gdzie Stary Doktor zginął 5 lub 6 sierpnia 1942 roku.

—k.m.

Osadzani tu byli więźniowie polityczni skazywani przez niemieckie sądy początkowo z terenów okupowanej Polski, a z czasem z innych krajów europejskich. Jesienią 1941 r. Niemcy przystąpili do rozbudowy obozu z myślą o radzieckich jeńcach wojennych. W rejonie oddalonej o 3 km od KL Auschwitz I wsi Brzezinka zlokalizowano nowy, znacznie większy obóz Auschwitz II-Birkenau, który od wiosny 1942 r. pełnił funkcję ośrodka natychmiastowej zagłady Żydów z Europy Zachodniej i Południowej.

Pozostało jeszcze 86% artykułu
Reklama
Historia
Wielkie Muzeum Egipskie otwarte dla zwiedzających. Po 20 latach budowy
Historia
Kongres Przyszłości Narodowej
Historia
Prawdziwa historia agentki Krystyny Skarbek. Nie była polską agentką
Historia
Niezależne Zrzeszenie Studentów świętuje 45. rocznicę powstania
Materiał Promocyjny
Urząd Patentowy teraz bardziej internetowy
Historia
Którędy Niemcy prowadzili Żydów na śmierć w Treblince
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama