Reklama
Rozwiń
Reklama

Towar eksportowy przed 1939 rokiem

W okresie międzywojennym uaktywnili się dwaj producenci filmowi, zresztą kuzyni, Leo Forbert i Seweryn Steinwurzel, ich wytwórnia o zmiennej nazwie – Leo Forbert, Leo-Film, Forbert-Film, Efes-Film, po ośmioletniej przerwie nakręciła w 1924 r. dwa filmy żydowskie: „Tkijes khaf” (Ślubowanie) w reżyserii Jonasa Turkowa według scenariusza Henryka Bojma.

Publikacja: 10.11.2008 02:29

Molly Pikon w filmie „Judel gra na skrzypcach” znanym także jako „Judel ze skrzypkami” („Jidł mitn f

Molly Pikon w filmie „Judel gra na skrzypcach” znanym także jako „Judel ze skrzypkami” („Jidł mitn fidł” – 1936) w reż. Józefa Grina (Greena) i Jana Nowiny-Przybylskiego ?

Foto: Zbiory ŻIH

Red

Dramat dotyczy dwóch przyjaciół, którzy złożyli przysięgę, że ich dzieci pobiorą się. Po wielu dramatycznych wydarzeniach akcja kończy się szczęśliwie. Film ten cieszył się dużym powodzeniem i w roku 1937 został udźwiękowiony.

„Potężny dramat z życia wileńskiego” „Łamed wownik” (Jeden z 36), którego akcja toczy się podczas powstania styczniowego w 1863 roku – również według scenariusza Bojma, w reżyserii Henryka Szaro, oparty jest na mistycznej legendzie o 36 utajnionych sprawiedliwych, dzięki którym istnieje świat. Swoje życie poświęcają zagrożonym mieszkańcom małego miasteczka.

Dużą reklamą otoczony był film, także produkcji Forbert-Film, „In di pojlisze welder” (W lasach polskich), do scenariusza Bojma opracowanego według powieści Józefa Opatoszu, znanej także w przekładzie polskim. Część filmu nosiła tytuł „Rok 1863” albo „Żydzi walczą o niepodległość Polski”. Reżyserem filmu był Jonas Turkow.

W filmie tym wystąpili najlepsi aktorzy żydowscy oraz Jerzy Leszczyński w roli Berka Joselewicza i Tadeusz Wesołowski jako hr Komarowski. Film okazał się nie najwyższego lotu i sukcesu nie odniósł.

Film Aleksandra Forda z 1936 r. „Mir komen on” (Droga młodych, wł. Nadchodzimy) odniósł sukces także we Francji i Wielkiej Brytanii. Rok wcześniej Ford nakręcił w Palestynie film „Sabra” o urodzonych w Palestynie Żydach.

Reklama
Reklama

[wyimek]Pierwszym żydowskim filmem „mówionym” był melodramat „Al chejt” (Za grzechy) zrealizowany w wytwórni Kinor braci Saula i Izaaka Goskindów w 1936 roku, w reżyserii Aleksandra Martena (Tenenbauma), ze znakomitymi kreacjami Szymona Dżigana i Izraela Szumachera[/wyimek]

Pierwszym żydowskim filmem „mówionym” był melodramat „Al chejt” (Za grzechy) zrealizowany w wytwórni Kinor braci Saula i Izaaka Goskindów w 1936 roku, w reżyserii Aleksandra Martena (Tenenbauma), ze znakomitymi kreacjami Szymona Dżigana i Izraela Szumachera.

Film ten stał się sensacją i był sukcesem, m.in. i dlatego, że po raz pierwszy z ekranu dało się słyszeć słowo żydowskie. Sukcesem tej wytwórni była też komedia „Frajleche kabcunim” (Weseli biedacy) z Dżiganem i Szumacherem w roli głównej. Nurt poważny pojawił się m.in. w filmie „On a hejm” (Bezdomni).

Produkowane w latach trzydziestych filmy żydowskie były poważną produkcją eksportową, filmy te chłonął rynek amerykański i inne, gdzie środowiska żydowskie były liczne. Filmy w języku jidysz, w swojego rodzaju „żydowskim esperanto” były prawdziwą atrakcją dla jego odbiorców.

W środowisku żydowskim dużym powodzeniem cieszył się film „Jidł mitn fidł” (Judel ze skrzypkami). Nie było to dzieło najwyższego lotu, chociaż wystąpili w nim znakomity aktor Postel i późniejsza gwiazda filmu amerykańskiego Molly Picon.

Film ten zrealizowali wspólnie Józef Grin (Green) i polski reżyser Jan Nowina-Przybylski. Oni też zrealizowali film „Purimszpiler” (Błazen purymowy) z obsadą częściowo amerykańskich aktorów. Akcja toczy się w wędrownym cyrku, a dramatem jest trójkąt małżeński. Większe powodzenie miały „A briwełe der mamen” (List do matki) i „Mamełe” (Mateczka).

Reklama
Reklama

[wyimek]Henryk Wars skomponował muzykę do ponad 50 filmów. Zmobilizowany w 1939 r. brał udział w wojnie. Znalazł się w Związku Radzieckim i wreszcie z armią Andersa zawędrował na Bliski Wschód i po zdemobilizowaniu do Stanów Zjednoczonych[/wyimek]

Filmem o wybitnych walorach artystycznych był „Dybuk” według scenariusza Andrzeja Marka, Anatola Sterna i Altera Kacyzne, opartego na motywach powieści Szymona Anskiego, w reżyserii Michała Waszyńskiego, w choreografii Judyty Berg z muzyką Henocha Kona. Operatorem był Albert Wywerka. Film ten, pełen mistyki, jest podobny do „Ślubowania”, ale tu dochodzi do tragedii – w oblubienicę wchodzi dybuk (rodzaj złego ducha), duch zmarłego Chonona, którego rebe z Miropola wypędza wraz z jej duszą.

Był sukces artystyczny i kasowy. Grali Abraham Morewski w roli cadyka, występował także sławny kantor Wielkiej Synagogi w Warszawie Gerszon Sirota, Mosze Lipman, Lia Liana i inni. Był to ostatni żydowski film wyprodukowany przed wybuchem wojny we wrześniu 1939 roku. Był to najlepszy film zrealizowany w tzw. złotej serii filmu żydowskiego.

Warto podkreślić, że baza produkcyjna filmów żydowskich była ta sama, co większości polskich, co m.in. przyczyniło się do tego, że nie wyprodukowano ani jednego filmu o charakterze antysemickim, chociaż nie brakowało w nich pociesznych typów żydowskich.

Filmy żydowskie w języku jidysz kręcono także w innych krajach, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Związku Radzieckim, Palestynie i Izraelu, ale ich, można rzec, klasyczny, znakomity rozwój, miał miejsce w międzywojennej Polsce.

Dramat dotyczy dwóch przyjaciół, którzy złożyli przysięgę, że ich dzieci pobiorą się. Po wielu dramatycznych wydarzeniach akcja kończy się szczęśliwie. Film ten cieszył się dużym powodzeniem i w roku 1937 został udźwiękowiony.

„Potężny dramat z życia wileńskiego” „Łamed wownik” (Jeden z 36), którego akcja toczy się podczas powstania styczniowego w 1863 roku – również według scenariusza Bojma, w reżyserii Henryka Szaro, oparty jest na mistycznej legendzie o 36 utajnionych sprawiedliwych, dzięki którym istnieje świat. Swoje życie poświęcają zagrożonym mieszkańcom małego miasteczka.

Pozostało jeszcze 87% artykułu
Reklama
Historia
Wielkie Muzeum Egipskie otwarte dla zwiedzających. Po 20 latach budowy
Materiał Promocyjny
Aneta Grzegorzewska, Gedeon Richter: Leki generyczne też mogą być innowacyjne
Historia
Kongres Przyszłości Narodowej
Historia
Prawdziwa historia agentki Krystyny Skarbek. Nie była polską agentką
Historia
Niezależne Zrzeszenie Studentów świętuje 45. rocznicę powstania
Materiał Promocyjny
Osiedle Zdrój – zielona inwestycja w sercu Milanówka i… Polski
Historia
Którędy Niemcy prowadzili Żydów na śmierć w Treblince
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama