Po 13 latach krwawych walk podporządkował sobie większość etiopskich prowincji i 7 lutego 1855 roku koronował się na cesarza, przyjmując imię Teodora II. Utrzymanie w ryzach niepokornych rywali wymagało od nowego cesarza rządów twardej ręki. Dlatego Teodor „ogniem i mieczem” zwalczał tendencje odśrodkowe.
W polityce zagranicznej szukał zbliżenia z Wielką Brytanią przeciwko Turcji i Egiptowi, licząc na odzyskanie ziem i portów nad Morzem Czerwonym. Początkowo Londyn (zaangażowany w budowę Kanału Sueskiego) był zainteresowany współpracą z Etiopią, ale po zwycięstwach Rosji nad Turkami na Bałkanach zmienił kurs na proturecki. Nieorientujący się w meandrach polityki europejskiej Teodor naciskał na brytyjskich dyplomatów, żądając wywiązania się z zawartych umów, m.in. przysłania lekarzy, techników specjalistów od nowoczesnej broni.
Zniecierpliwiony brakiem postępów cesarz nałożył areszt domowy na pracowników konsulatu Jej Królewskiej Mości. Wywołało to interwencję zbrojną korpusu ekspedycyjnego gen. Napiera. Problemy cesarza wykorzystali buntujący się możnowładcy, którzy udzielili wsparcia Brytyjczykom. Wkrótce osamotniony i zrezygnowany Teodor uwolnił zakładników, stawił symboliczny opór w bitwie pod Arogie, po czym odebrał sobie życie strzałem w głowę.
Rywalizacja o cesarską koronę rozgorzała na nowo. W grze o władzę liczyli się książęta najpotężniejszych prowincji Tigraj i Szeua. Pierwszy z nich Bezbys Kassa dysponował niewielką jak na warunki etiopskie, 15-tysięczną, ale doskonale wyćwiczoną armią. Oddziały tigryjskie dozbroili wycofujący się Brytyjczycy, którzy pozostawili niedawnym sojusznikom 12 dział, kilkaset karabinów i spore zapasy amunicji. Mając przewagę siły ognia, Bezbys Kassa szybko uporał się ze swoimi oponentami i na początku 1872 roku zajął tron jako Jan IV.
Jego celem była ostateczna likwidacja samodzielności prowincji i zjednoczenie polityczne całego kraju. Panując do 1889 roku, zrealizował swój plan połowicznie, poza zasięgiem władzy cesarskiej pozostała bowiem prowincja Szeua. Niemniej rządy Jana IV były pomyślnym okresem w dziejach Etiopii. Postawiono tamę ekspansji egipskiej, zatrzymano pochód mahdystów z Sudanu, udaremniono próby penetracji Włochów.
