Jednym z najważniejszych atrybutów kozaka była szaszka. Chociaż oręż ten zalicza się do broni siecznych i ma krzywą głownię, większość specjalistów wyodrębnia go z kategorii szabli. Ojczyzną szaszki był Kaukaz, a w swojej wykształconej formie pojawiła się w wieku XVIII; w języku gabardyno-czerkieskim słowo „szaszka” (shasheko) znaczy tyle co długi nóż.
Najważniejszą cechą broni był brak jakiejkolwiek osłony rękojeści; trzon składał się z dwóch nitowanych drewnianych okładek obciągniętych skórą, głowica natomiast była wydatna, ukształtowana w formie dziobu drapieżnego ptaka i rozdwojona od góry. Kształt ten zapobiegał wypadnięciu broni podczas zadawania ciosu. Pochwy wykonywano z drewnianych klepek obciągniętych skórą i wzmacniano metalowymi zdobionymi okuciami. Głownia nie przekraczała metra długości, miała niewielką krzywiznę i obustronne zbrocza; sztych był centryczny, pióro obosieczne; bywały także szaszki o głowniach niemal prostych. Noszono je prawie pionowo, ostrzem do tyłu (a więc odwrotnie niż w szablach), co było kolejnym elementem odróżniającym szaszki od szabel.
Walory tej znakomitej bojowej broni zostały dostrzeżone przez carskie oddziały walczące na Kaukazie. Traktowano ją zrazu jako oręż nieregulaminowy, ale w 1834 roku oficjalnie przyjęto tzw. szaszkę żołnierską typu azjatyckiego, która trafiła do niżniegorodzkiego pułku dragońskiego. Kilka lat później pojawił się następny model, tzw. szaszka kozacka wz. 1838. Ta broń trafiła już na uzbrojenie większości wojska kozackiego. Najsłynniejsza z szaszek, wz. 1881, była wynikiem wielkiej reformy uzbrojenia w armii rosyjskiej, której jednym z twórców był generał A. Gorłow.
Reforma miała na celu m.in. ujednolicenie uzbrojenia; szaszki trafiły do wszystkich formacji. Wprowadzono dwa podstawowe modele wzoru 1881 – szaszkę dragońską i kozacką; w obu, tak jak poprzednio, występowała wersja oficerska i żołnierska. Popularna „dragonka” była w zasadzie szablą, ponieważ zaopatrzono ją w mosiężną osłonę rękojeści w postaci kabłąka, ale noszono jak szaszkę; posiadała także uchwyty na ryfkach pochwy do mocowania tulejowego bagnetu. Broń kozacka pozostała klasyczną szaszką bez jakiejkolwiek osłony dłoni; rękojeść z drewnianym trzonem miała tradycyjną w kształcie głowicę wykonaną z mosiądzu. Pochwy kozackich szaszek nie posiadały mocowania do bagnetu, tych bowiem kozacy nie używali.
Nie tylko szaszka miała kaukaskie korzenie, ale również kindżał, kolejna charakterystyczna broń. Pierwszy regulaminowy kindżał wprowadzono w 1840 roku w oddziałach kozaków czarnomorskich. Rękojeści wykonywano z rogu lub kości, głownia z ostrym sztychem mierzyła ponad 30 cm. Broń palna także posiadała specyficzną, właściwą kozakom formę – słynna berdanka pozbawiona była osłony spustu, a ten z kolei miał formę kulki, a nie języka. Wizerunku kozaka dopełniała drewniana lanca i często nahajka. Kozacy rzeczywiście musieli się prezentować niezwykle efektownie; w 1914 roku konne sotnie udające się na front żegnane były przez warszawiaków słowami: „Jadą nasi dzielni kozacy!”.
