Oto jak to wspomina Leon Potocki w swych „Pamiętnikach Pana Kamertona” (Poznań 1869): „Dzień rozpoczynano od kawy ze śmietanką (...) Około godziny dziesiątej odwiedzić apteczkę, napić się po kieliszku anyżówki, kminkówki lub pomarańczówki i zakąsić pierniczkiem lub śliwką na rożenku było rzeczą nieodzowną. O jedenastej gospodarz, przepiwszy do gości dużym kieliszkiem anyżówki od morowego powietrza dla zaostrzenia apetytu, z kolei każdego częstował, poczem na lekką zakąskę zapraszał, ale ta lekka zakąska składała się z kołdunów, bigosu, kiełbas i zrazów, a dokoła półmiski z ruladą, rozmaitą wędliną i serem. Porter i piwo towiańskie gasiło pragnienie.
O godzinie drugiej dawano do stołu. Obiad z kilkunastu potraw złożony poprzedzała wódka, a towarzyszyło wino (...). Po obiedzie roznoszono kawę ze śmietanką, w parę godzin później frukta i konfitury, pomiędzy któremi w lecie ogórki z miodem, w zimie orzechy i mak smażony w miodzie najgłówniejszą odgrywały rolę. O szóstej następowała herbata z ciastem, a wnet po niej ochoczy gospodarz wołał: „Panowie, hora canonica, zawód życia krótki, napijmy się wódki!”. O dziewiątej wieczerza złożona z pięciu lub więcej sytnych potraw, z bojaźni, aby się z głodu nie przyśnili Cyganie. Koło północy, chcąc nie na czczo pójść do spoczynku, dawano wereszczakę, poczem po parę lampeczek krupniczku lub ponczyku wypić wypadało, i to się nazywało podkurkiem”.
Co do tego, jak wyglądała i smakowała owa słynna potrawa, której nazwa przetrwała w nazwisku ukochanej przez wieszcza Adama Maryli, nie ma, bynajmniej, jednomyślności. Cytowany wyżej Potocki wspomina, iż jest to „rodzaj zupy z kiełbasami, z półgąskiem i krupami jęczmiennemi”. Z kolei niejaki Ludwik z Pokiewia w książce „Litwa pod względem starożytnych zabytków, obyczajów i zwyczajów” (Wilno 1846) pisze: „Wereszczaka, czyli młoda słonina smażona, z przyrządzonym sosem, pospolicie z cebuli”. Na Białorusi wereszczaką nazywają zupę z kwasu chlebowego z jarzynami i słoniną. Jest osobna wereszczaka warszawska, czyli biała kiełbasa gotowana razem z sosem z przetartej cebuli.
Ja zdecydowanie skłaniam się ku wersji Wincenty Zawadzkiej, autorki słynnej „Kucharki litewskiej” (Wilno 1854), dla której jest to schab duszony w „rosole buraczanym”, zagęszczanym „podsitkowym chlebem”. Poniższy przepis jest wariantem dziewiętnastowiecznej receptury, ulepszonym przez dodanie czosnku i liścia laurowego.
[ramka][srodtytul]Wereszczaka[/srodtytul]
