Zimne wyrachowanie i gorące serce

Czy Piłsudski rzeczywiście przewidział wynik I wojny światowej? Czy działał zgodnie z przewidywaniami? Tak! – odpowiada w tym numerze Janusz Cisek. I uzasadnia to...

Publikacja: 15.04.2009 17:52

Kazimierz Sichulski, Piłsudski ze Stańczykiem i Wernyhorą. Ujęcie miało symbolizować zdolności do pr

Kazimierz Sichulski, Piłsudski ze Stańczykiem i Wernyhorą. Ujęcie miało symbolizować zdolności do przewidywania biegu wydarzeń

Foto: Muzeum Wojska Polskiego

Czy Józef Piłsudski zmienił bieg wydarzeń w naszej części świata, a jeśli tak, to jaką Polska odniosła z tego korzyść? Od odpowiedzi na to pytanie zależy ocena postaci, wobec której mało kto pozostaje obojętny. A więc także wybór nurtu naszej tradycji, akceptacji bądź negacji bardzo wyraźnej postawy wobec polskich spraw, może nawet dotknięcie historiozoficznej istoty polskości. Biała lub czarna legenda Piłsudskiego nawiązywała oczywiście i do wcześniejszych kwestii, jak konspiracja socjalistyczna bądź akcje bojowe podczas rewolucji 1905 roku. Ale przewidywania rezultatów nadchodzącej wojny ludów, a następnie poczynania Józefa Piłsudskiego w jej trakcie stanowią pierwszą węzłową kwestię dla oceny jego dziejowego znaczenia.

Cisek przytacza dziś bardzo ciekawe świadectwa: zapisy dokumentów, wystąpień publicznych i rozmów prywatnych Piłsudskiego, w których kreślił spodziewany bieg wydarzeń oraz wytyczał drogę postępowania dla Polaków. Bodaj najbardziej klarownie ujął to rosyjski socjal-rewolucjonista Wiktor Czernow, relacjonując wykład Piłsudskiego w Paryżu: Rosja będzie pobita przez Austrię i Niemcy, a te z kolei będą pobite przez siły anglo-francuskie (lub anglo-amerykańsko-francuskie). Wschodnia Europa będzie pobita przez środkową Europę, a środkowa z kolei przez zachodnią. To wskazuje Polakom kierunek ich działań”.

Jeżeli ktoś miałby jeszcze jakieś wątpliwości, to podobnych świadectw znajdzie w tym zeszycie więcej. Autor sygnalizuje także postępowanie Piłsudskiego wobec Austro-Węgier już podczas działań wojennych – niepokorne, z zimnym wyrachowaniem (i gorącym sercem) obliczone jedynie na dobro Polski.

Piłsudski przeczuwał wagę nadchodzącej chwili dziejowej. Michał Sokolnicki pisał: „Stopniowo rozmowy przybrały charakter raportów i wydawania rozkazów, a stosunek do nawet bliskich ludzi zaczął przybierać cechy charakterystyczne stosunków podkomendnych do komendanta. Wszyscyśmy, świadomie lub instynktownie, współdziałali z tym nowym zjawiskiem… Zaczęła bić od niego ta siła magnetyczna, która nakazywała takie zachowanie (…)”.

[i]Maciej Rosalak, redaktor cyklu „Polska Piłsudskiego”, dziennikarz „Rzeczpospolitej”[/i]

[mail=m.rosalak@rp.pl]m.rosalak@rp.pl[/mail]

Czy Józef Piłsudski zmienił bieg wydarzeń w naszej części świata, a jeśli tak, to jaką Polska odniosła z tego korzyść? Od odpowiedzi na to pytanie zależy ocena postaci, wobec której mało kto pozostaje obojętny. A więc także wybór nurtu naszej tradycji, akceptacji bądź negacji bardzo wyraźnej postawy wobec polskich spraw, może nawet dotknięcie historiozoficznej istoty polskości. Biała lub czarna legenda Piłsudskiego nawiązywała oczywiście i do wcześniejszych kwestii, jak konspiracja socjalistyczna bądź akcje bojowe podczas rewolucji 1905 roku. Ale przewidywania rezultatów nadchodzącej wojny ludów, a następnie poczynania Józefa Piłsudskiego w jej trakcie stanowią pierwszą węzłową kwestię dla oceny jego dziejowego znaczenia.

Historia
Telefony komórkowe - techniczne arcydzieło dla każdego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem