Wydarzenia epoki, marzec – grudzień 1919 r.

Publikacja: 20.05.2009 16:18

Cień niebezpieczeństwa, amerykański plakat antyalkoholowy

Foto: AP

rp.pl, Kuba Kamiński, Janusz R Kowalczyk

[srodtytul]polityka[/srodtytul]

Polska:

- 19 marca – Gdańsk Wolnym Miastem.

- 29 kwietnia – Sejm ogłasza dzień

3 maja świętem narodowym.

- 3 maja – pierwsze uroczyste obchody rocznicy uchwalenia konstytucji.

- 17 lipca – wojsko polskie wyparło za Zbrucz armię ukraińską; koniec wojny polsko-ukraińskiej.

- 16 – 24 sierpnia – I powstanie śląskie.

- 20 grudnia – powstanie Polskiego Związku Piłki Nożnej.

Świat:

- 4 marca – w Rosji gen. Kołczak rozpoczął ofensywę przeciwko Armii Czerwonej.

- 6 marca – utworzono Komintern.

- 24 marca – Karol I Habsburg, ostatni władca cesarsko-królewskich Austro-Węgier, udaje się na wygnanie (Szwajcaria, później Madera).

- 28 czerwca – podpisanie przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji traktatu wersalskiego.

- 18 sierpnia – bolszewicka flota z Kronsztadu niszczona przez brytyjskie lotnictwo i okręty torpedowe.

- 1 – 8 września – kongres Badaczy Pisma Świętego (obecnie świadkowie Jehowy) w Cedar Point w stanie Ohio w USA.

- 1 października – w Elaine w stanie Arkansas ok. 800 Murzynów straciło życie w rozruchach na tle rasowym.

- 28 października – rozpoczyna się prohibicja w Stanach Zjednoczonych.

[srodtytul]nauka i technika[/srodtytul]

Otwarcie polskich uczelni:

- 8 kwietnia – Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie;

- 7 maja – Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu;

- 15 czerwca – Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie;

- 11 października – Uniwersytetu Wileńskiego

- Listopad – założenie Polskiej Akademii Umiejętności.

- 29 maja – „Ogólna teoria względności” Alberta Einsteina z 1916 r. zostaje potwierdzona przez pomiary Brytyjczyków: astrofizyka Arthura Eddingtona – podczas całkowitego zaćmienia Słońca na Wyspie Książęcej, i astronoma Andrew Crommelina – w Sobral w Brazylii.

- 14 – 15 czerwca – pilot John Alcock i nawigator Arthur Whitten Brown dokonali nieprzerwanego przelotu nad Oceanem Atlantyckim samolotem Vickers Vimy.

- 25 czerwca – pierwszy lot całkowicie metalowego samolotu Junkers F 13.

- 2 lipca – brytyjski sterowiec R-34 przelatuje w obu kierunkach przez północny Atlantyk.

[srodtytul]kultura[/srodtytul]

- 4 kwietnia – w Warszawie otwarto kabaret Qui Pro Quo.

- 17 kwietnia – Charlie Chaplin, Mary Pickford, Douglas Fairbanks i David Wark Griffith założyli w USA towarzystwo produkcji i dystrybucji United Artists.

- 25 kwietnia – w Weimarze w Niemczech powstała uczelnia artystyczna – Bauhaus.

- 24 listopada – otwarcie Teatru Reduta w Warszawie. Jasieński, Młodożeniec i Czyżewski zakładają Niezalegalizowany Klub Futurystów Pod Katarynką. Nowe polskie książki wydali: Juliusz Kaden-Bandrowski „Łuk”, Włodzimierz Perzyński „Tryumfator”, Władysław Reymont „Za frontem”, Stefan Żeromski „Charitas”. Za granicą ukazują się: „Miasteczko Winesburg” Sherwooda Andersona, „Księżyc i miedziak” Williama Somerseta Maughama, „Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem” Johna Reeda, „Colas Breugnon” Romain Rollanda, a z prac naukowych – „Jesień średniowiecza” Johana Huizingi. Poezja wzbogaca się o tomiki: „Wiosna i wino” Kazimierza Wierzyńskiego, „Oktostychy” Jarosława Iwaszkiewicza i „Czarna wiosna” Antoniego Słonimskiego. Literacką Nagrodę Nobla otrzymał szwajcarski pisarz Carl Spitteler.