Muzeum Katyńskie na Cytadeli Warszawskiej

Na powierzchni niespełna 400 mkw. utworzono ekspozycję składającą się z przedmiotów wydobytych w latach 1991 – 1994 podczas ekshumacji z dołów śmierci w Katyniu, Miednoje, Charkowie: mundurów, nieśmiertelników, guzików, ryngrafów, medalików, kluczy, kartek, listów… Zbiory Muzeum Katyńskiego to około 26 tysięcy eksponatów, które po przewiezieniu do Polski zostały poddane konserwacji w Muzeum Wojska Polskiego i Pracowni Konserwacji Zabytków w Toruniu.

Muzealia te stanowią relikwie narodowe o szczególnym znaczeniu dla naszej historii. Przypominają o męczeńskiej śmierci niemal 22 tysięcy ofiar, które poniosły śmierć z rąk sowieckiego najeźdźcy w Miednoje, Katyniu i Charkowie.

[srodtytul]W pamiętnej kaponierze[/srodtytul]

17 września 2008 roku minister obrony narodowej Bogdan Klich podjął decyzję o przeznaczeniu budynku kaponiery na Cytadeli Warszawskiej na nową siedzibę Muzeum Katyńskiego. Kaponiera to fragment fortyfikacji Cytadeli Warszawskiej, zbudowanej w 1834 roku, za czasów cara Mikołaja I, jako przestroga dla Warszawy po spacyfikowaniu powstania listopadowego. Dla Polaków kaponiera ma wymiar szczególny również dlatego, iż w latach 1863 – 1866 więziono w niej powstańców styczniowych.

W dwukondygnacyjnym budynku kaponiery, po wykonaniu niezbędnych prac adaptacyjnych, których szacunkowy koszt został wyceniony na 12 mln złotych, na powierzchni około 1000 mkw. będzie można w sposób godny upamiętnić ofiary zbrodni katyńskiej.

W lipcu 2009 roku został ustalony skład sądu konkursowego, który ma za zadanie opracować ostateczną wersję regulaminu, na podstawie którego Muzeum Wojska Polskiego ogłosi konkurs na wybór koncepcji scenariusza i aranżacji przyszłego Muzeum Katyńskiego. Zwycięzca konkursu będzie miał za zadanie opracować: projekt budowlany, projekt wykonawczy, specyfikację techniczną wykonania i odbioru robót, kosztorysy inwestorskie, scenariusz ekspozycji i projekt aranżacji przyszłego Muzeum Katyńskiego.

Na podstawie kompletnej dokumentacji projektowej zostanie ogłoszony przetarg nieograniczony na wybór wykonawcy zadania inwestycyjnego.

Przewidywany termin wykonania wszystkich prac i otwarcia nowej siedziby Muzeum Katyńskiego to kwiecień 2012 roku.

[srodtytul]Internet i portal Golgota Wschodu[/srodtytul]

Równolegle od marca 2009 roku w Muzeum Wojska Polskiego trwają prace związane z budową aktywnej internetowej strony Muzeum Zbrodni Katyńskiej. Została opracowana szata graficzna, zbudowana nowa baza danych, nawigacja strony umożliwiająca w prosty i szybki sposób odnalezienie wszelkich dostępnych informacji na temat ofiar z dołów śmierci. Specjalnie powołany zespół opracowuje i skanuje dokumenty dotyczące ofiar Katynia. Są wśród tych pamiątek zdjęcia pomordowanych i ich rodzin, listy wysyłane z obozów, odpisy aktów urodzenia, świadectwa ślubów, prywatne zapiski znalezione przy ofiarach w dołach śmierci.

Na stronie internetowej Muzeum Zbrodni Katyńskiej zamierzamy umieścić m.in.: historię zbrodni katyńskiej, informacje o ofiarach i ich rodzinach, w tym portale: Wdowy Katynia, Dzieci Katynia, Wnuki Katynia, filmy archiwalne, bibliografię zbrodni katyńskiej, aktywną mapę pamięci wraz z wykazem obozów, w których byli przetrzymywani polscy jeńcy, miejsc ich zagłady, miejsca upamiętniające zbrodnię katyńską – w Polsce i za granicą (pomniki, tablice pamiątkowe, symboliczne groby katyńskie, krzyże katyńskie), spis stowarzyszeń, instytucji, organizacji zajmujących się tematyką katyńską wraz z informacją na temat rodzaju prowadzonej przez nie działalności.

W ramach strony internetowej budujemy odrębny portal – Golgota Wschodu. Zamierzamy tam umieścić informacje o losach Polaków, którzy zostali wywiezieni i zesłani w różne rejony Związku Radzieckiego. Są wśród nich krewni pomordowanych w Katyniu, Charkowie i Miednoje.

Muzeum Wojska Polskiego nawiązało współpracę z organizacjami i stowarzyszeniami Sybiraków w Polsce i za granicą, aby pozyskać od nich kopie dokumentów, zdjęć, a także filmy – nagrania dokumentujące losy ofiar Golgoty Wschodu.

Dyrektor Muzeum Wojska Polskiego zwrócił się do prezesa Instytutu Pamięci Narodowej z propozycją współpracy przy realizacji internetowej strony Muzeum Zbrodni Katyńskiej, a w przyszłości wirtualnego muzeum katyńskiego. We wrześniu 2009 roku zostanie podpisana umowa między obu instytucjami, na mocy której Instytut Pamięci Narodowej udostępni akta śledztwa w sprawie zbrodni, prowadzonego przez pion śledczy instytutu od 2004 roku. Wybrane fragmenty akt po zeskanowaniu zostaną umieszczone na stronie internetowej. Inicjatywa MWP spotkała się ze zrozumieniem ze strony prezesa IPN, który zadeklarował daleko idącą pomoc w udostępnianiu innych dokumentów i materiałów Instytutu na potrzeby projektu katyńskiego, w tym Golgoty Wschodu.

[srodtytul]Razem z Rodzinami Katyńskimi[/srodtytul]

Przywołany projekt katyński to nie tylko budowa nowej siedziby Muzeum Katyńskiego w kaponierze na Cytadeli Warszawskiej, stworzenie internetowej strony Muzeum Zbrodni Katyńskiej czy wirtualne muzeum katyńskie. Muzeum Wojska Polskiego zamierza utworzyć przy Muzeum Katyńskim bibliotekę i czytelnię poświęconą tematyce katyńskiej, sale audiowizualne, w których będzie można zapoznać się z filmami – archiwalnymi i współczesnymi – poświęconymi historii zbrodni, miejsca spotkań środowisk katyńskich, punkt informacyjny na temat losów ofiar i ich rodzin.

Szczególnie ważna przy tworzeniu założeń przyszłego Muzeum Katyńskiego jest integracja środowisk katyńskich. W tym celu dyrektor Muzeum Wojska Polskiego prof. Janusz Cisek powołał Społeczną Radę Programową Muzeum Katyńskiego. W jej skład weszli m.in. przedstawiciele Rodzin Katyńskich, założyciele powstałego w 1977 roku Instytutu Katyńskiego, Polskiej Fundacji Katyńskiej, Niezależnego Komitetu Badania Zbrodni Katyńskiej, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, przedstawiciele związków wyznaniowych (katolickiego, prawosławnego, żydowskiego, grekokatolickiego, ewangelickiego). Wśród pomordowanych byli również obywatele polscy narodowości ukraińskiej, litewskiej, żydowskiej, niemieckiej, białoruskiej.

Pierwsze inauguracyjne posiedzenie rady odbyło się 14 lipca 2009 roku w budynku kaponiery. Zebrani członkowie rady programowej zostali zapoznani z harmonogramem planowanej inwestycji – adaptacji kaponiery na potrzeby Muzeum Katyńskiego, założeniami wirtualnego muzeum katyńskiego; zaprezentowano stronę internetową Muzeum Zbrodni Katyńskiej (wersję w trakcie budowy).

[srodtytul]Przywrócić pamięć narodu[/srodtytul]

Realizacja projektu katyńskiego, w tym szczególnie adaptacja kaponiery na potrzeby Muzeum Katyńskiego i wirtualne muzeum katyńskie, wymaga ogromnych nakładów finansowych. Muzeum Wojska Polskiego w celu zapewnienia współfinansowania tych zadań zamierza złożyć w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego wniosek o dotację ze środków unijnych. Zwróciliśmy się również do wielu instytucji państwowych i osób prywatnych z prośbą o wsparcie finansowe realizowanych zadań, których wymiar – upamiętnienie losów ofiar zbrodni katyńskiej – jest ogromny.

W kwietniu 2010 roku przypada 70. rocznica tragicznych wydarzeń, o których przez 50 lat w PRL mówić i pisać nie było wolno.

Naszym obowiązkiem jest przywrócić pamięć narodu polskiego o tej strasznej zbrodni, która dla Polaków ma wymiar szczególny. To muzeum ma być również ostrzeżeniem dla Polski i świata, ma za zadanie pokazać ogrom krzywd i cierpienia, jakich doświadczyli obywatele polscy ze strony jednego z najokrutniejszych w historii systemów totalitarnych.