Enigma i Polacy łamiący jej szyfr. Wystawa w Brukseli

Poznańscy politycy pokazują, jak wielką rolę odegrali naukowcy z Polski

Publikacja: 06.12.2010 21:29

Niemieckie kody złamali polscy kryptolodzy: Marian Rejewski (pierwszy od lewej), Henryk Zygalski (cz

Niemieckie kody złamali polscy kryptolodzy: Marian Rejewski (pierwszy od lewej), Henryk Zygalski (czwarty) i Jerzy Różycki (szósty)

Foto: narodowe archiwum cyfrowe

"Enigma. Odszyfrować zwycięstwo" – wystawę pod takim tytułem będzie można już we wtorek obejrzeć w brukselskiej siedzibie Parlamentu Europejskiego. To wspólna inicjatywa marszałka Wielkopolski Marka Woźniaka (PO) i europosła PiS Konrada Szymańskiego.

[srodtytul]Labirynt z tablicami [/srodtytul]

- Ekspozycja będzie miała formę labiryntu zbudowanego z 23 tablic tematycznych – wyjaśnia Anna Parzyńska-Paschke, rzecznik marszałka. Będzie też prezentacja multimedialna, projekcja filmu oraz wykład dr. Marka Grajka, specjalisty od kryptografii i autora książek poświęconych kryptologom, którzy rozpracowali niemiecką maszynę szyfrującą Enigma.

– Ważnym elementem przedsięwzięcia jest zamknięty obiad dla członków korpusu dyplomatycznego, a także materiały promocyjne, które dotarły do deputowanych – podkreśla poseł Szymański.

Wszystko w jednym celu. – Wystawa ma ukazać wkład poznańskich matematyków w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej. Europa zobaczy, jak wiele zależało od polskich kryptologów, których przygotowywano do takich misji wiele lat przed rozpoczęciem wojny – podkreśla Szymański. A z wiedzą o tym nie jest najlepiej. – Wystarczy prześledzić ostatnie produkcje filmowe – mówi poznański europoseł.

Obraz Jonathana Mostowa "U-571" z 2000 r. opowiada o całkowicie zmyślonej misji amerykańskiego okrętu podwodnego, który miał przechwycić hitlerowskiego u-boota i zdobyć znajdującą się na jego pokładzie maszynę szyfrującą. Autor scenariusza sugeruje, że tylko w ten sposób można było złamać stosowane przez Niemców kody.

Odpowiedzią na awanturniczą historię Mostowa miał być film "Enigma" w reżyserii Michaela Apteda z Kate Winslet i Dougrayem Scottem w rolach głównych. Został on oparty na głośnej powieści Roberta Harrisa pod tym samym tytułem.

Film Apteda jest o tyle bliższy prawdy, że walkę z Enigmą przenosi z otwartego morza w zacisze gabinetów. Ale na tym fakty się kończą. Zasługę złamania niemieckich kodów autorzy przypisują bowiem genialnemu młodemu matematykowi Tomowi Jericho. A Polak, owszem, pojawia się, ale jako zdrajca i czarny charakter. I dlatego, kiedy "Enigma" weszła na ekrany kin, zaprotestowały m.in. Zjednoczenie Polskie (największa organizacja polonijna w Wielkiej Brytanii) oraz polsko-brytyjski komitet historyczny.

[srodtytul]Kryptologia w romantycznej aurze [/srodtytul]

Prawdziwa historia Enigmy sięga 1919 r., kiedy to Artur Scheribus opatentował maszynę szyfrującą zbudowaną na zasadzie obracających się wirników. Wkrótce zainteresowało się nią niemieckie wojsko. W czasie II wojny światowej Enigma była wykorzystywana do wysyłania meldunków.

Ale tajne niemieckie kody udało się złamać już w 1932 r. Dokonali tego polscy kryptolodzy z Uniwersytetu Poznańskiego: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Wielki udział w sukcesie mieli płk Gwido Langer i ppłk Maksymilian Ciężki z Biura Szyfrów polskiego wywiadu.

W lipcu 1939 r. Polacy podzielili się wiedzą ze swoimi sojusznikami: Brytyjczykami i Francuzami. – Przez dobre 30 lat po wojnie sprawa rozszyfrowania Enigmy była utajniona. Informacje na ten temat pojawiły się dopiero w 1974 r., ale pierwsze brytyjskie relacje zawłaszczyły tę historię. Polacy byli wymienieni zbiorczo jako grupa, która też przy łamaniu Enigmy pracowała. A to w powszechnym odbiorze umniejszyło ich rolę – wyjaśnia dr Grajek. – I stąd fałszywy obraz między innymi w kulturze masowej.

Pamięć o twórcach Enigmy powoli budowana jest także w Polsce. W 2007 r. w Poznaniu stanął pomnik poświęcony kryptologom, którzy złamali szyfr. Rok później do kraju zostały sprowadzone szczątki ppłk. Ciężkiego. Spoczął w rodzinnych Szamotułach, w kwaterze powstańców wielkopolskich. 10 grudnia ze Szkocji do Cieszyna zostaną przewiezione szczątki płk. Langera. Uroczystości organizują wspólnie miejscowy magistrat oraz Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Czy wiedza o jednym z największych polskich sukcesów XX w. przebije się do masowej świadomości w kraju i za granicą? – Kryptologia to abstrakcyjna dziedzina, o której trudno dyskutować. Jednocześnie historię Polaków, którzy złamali Enigmę, otacza swego rodzaju romantyczna aura. A to sprzyja popularyzowaniu ich dokonań – podkreśla dr Grajek.

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Materiał Promocyjny
Współpraca na Bałtyku kluczem do bezpieczeństwa energetycznego
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń