Prezydent prosi o wybaczenie za Jedwabne

"Naród ofiar musiał uznać niełatwą prawdę, że bywał także sprawcą" – napisał prezydent Bronisław Komorowski do uczestników niedzielnych uroczystości w Jedwabnem  w 70. rocznicę mordu Żydów. Jego list odczytał były premier Tadeusz Mazowiecki.

Prezydent napisał, że wojna wyjaśnia okoliczności mordu, ale w żadnym stopniu go nie usprawiedliwia. Tak jak prezydent Aleksander Kwaśniewski dziesięć lat temu przeprosił za zbrodnię w Jedwabnem, tak teraz Bronisław Komorowski prosił również o wybaczenie.

"Chcemy wraz z dzisiejszymi mieszkańcami Jedwabnego do końca zrozumieć wymowę tego, co się wtedy stało, oraz uświadomić sobie to, co musi zostać w nas ocalone jako pamięć, przestroga, zobowiązanie. Wtedy (w 1941 r. – PAP) nie było tu Rzeczypospolitej, ale dziś ona jest. Jest i słyszy skargę, niegasnący krzyk swoich żydowskich obywateli. Dziś w jej imieniu oddaję cześć ich cierpieniu i raz jeszcze proszę ich o przebaczenie" – napisał prezydent.

W rocznicę tragicznych wydarzeń odbyła się w Jedwabnem ekumeniczna uroczystość z udziałem m. in. naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha (na zdjęciu drugi z lewej) oraz biskupa Mieczysława Cisło (z lewej) z Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem episkopatu Polski. – Oby nigdy nie powtórzyły się Katyń i Auschwitz, Kołyma i obozy zagłady ani Jedwabne – mówił bp Cisło, zaznaczając, że Episkopat Polski przybywa do Jedwabnego z tą samą co dziesięć lat temu modlitwą przebłagalną.

Mówił też, że należy modlić się o braterstwo, budowanie mostów pojednania, pokój i przezwyciężanie zła. – Niech nas nie dzielą mogiły ofiar z Jedwabnego, ale ponad nimi niech nas jednoczy modlitwa w budowaniu braterskich polsko-żydowskich więzi – apelował.

Przewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Władysław Bartoszewski mówił, że mordu Żydów w Jedwabnem nikt nikomu nie nakazał, choć był chętnie widziany. Podkreślał, że odpowiadają za niego bezpośrednio sprawcy, ale ci, którzy są z nimi związani, nie mogą być zwolnieni z odpowiedzialności moralnej za ofiary, bo nie możemy mieć „luksusu spokoju".

Według Bartoszewskiego Polacy wykonali ogromną pracę na rzecz rozliczenia się z tragicznymi i mrocznymi wydarzeniami z naszej historii oraz podjęli próbę pojednania zarówno z oprawcami, jak i ofiarami.

W uroczystościach wziął też udział Aleksander Kwaśniewski. Jego zdaniem przeprowadzona dziesięć lat temu dyskusja o wydarzeniach w Jedwabnem była „surową, ale dobrą lekcją zbiorowej pamięci". – Trzeba dojrzeć do przyjęcia takiej złej wiedzy, no ale prawda może nas w tym wszystkim wyzwolić i dać jakiekolwiek szanse na pojednanie – stwierdził.

– To było swoiste katharsis. Trzeba było sobie powiedzieć bolesną prawdę – mówi „Rz" ówczesny ambasador Izraela w Polsce Szewach Weiss.

Zwraca jednak uwagę, że Jedwabne nie oddaje prawdy o postawie Polaków podczas II wojny światowej. – Już w 2001 r. apelowałem, by pamiętając o tej stodole, nie zapominać o innych stodołach, w których tysiące Polaków ratowało Żydów. Cieszę się, że dziś coraz częściej mówi się o Polakach Sprawiedliwych wśród Narodów Świata – dodaje.

Według ustaleń śledztwa IPN 10 lipca 1941 roku w Jedwabnem grupa Polaków z inspiracji Niemców zamordowała ponad 300 swoich żydowskich sąsiadów.