Reklama
Rozwiń
Reklama

Umiarkowany list, który przeszedł do historii

Jerzy Eisler, historyk z Instytutu Pamięci Narodowej

Publikacja: 14.03.2014 04:00

Umiarkowany list, który przeszedł do historii

Foto: Fotorzepa, Darek Golik DG Darek Golik

Rz: Dzisiaj mija 50 lat, odkąd Antoni Słonimski złożył tak zwany List 34, skierowany do ówczesnego premiera PRL Józefa Cyrankiewicza. Czym był ten list?

prof. Jerzy Eisler:

Był pierwszym tego typu wystąpieniem literatów w historii PRL. Nigdy potem nie udało się zgromadzić sygnatariuszy o podobnej pozycji w życiu społecznym, kulturalnym i naukowym – i to tak bardzo wysokiej, że gdy Jan Józef Lipski został zapytany przez Pawła Jasienicę, czy ma zamiar ten list podpisać, odpowiedział, że nie, bo nie ma takiej rangi w polskim życiu umysłowym. A pamiętajmy, ?że Lipski zbierał pod Listem 34 podpisy.

Co zawierał słynny list?

Był umiarkowany i wyważony. To reakcje ówczesnej władzy spowodowały, że List 34 przeszedł do historii. 34 wybitnych pisarzy i naukowców wyrażało zaniepokojenie ograniczeniami przydziału papieru na druk książek oraz polityką kulturalną, a przede wszystkim ograniczeniami cenzorskimi. List wywołał wściekłość rządzących, ale dopiero wtedy, gdy zaczęły o tym mówić zachodnie media.

Reklama
Reklama

Czy List 34 zapoczątkował protesty intelektualistów przeciwko władzom PRL?

Potem rzeczywiście było takich listów wiele. Niektóre dotyczyły rzeczy bardzo ważnych. List 59 z przełomu lat 1975 i 1976 był głosem sprzeciwu wobec zmian w Konstytucji PRL, wpisujących do niej kierowniczą rolę PZPR i sojusz z ZSRR. W Liście 15 intelektualiści zwracali uwagę na sytuację Polaków żyjących w ZSRR, a w Liście 14 upominali się o więźniów politycznych i sprzeciwiali brutalnemu traktowaniu uczestników wydarzeń z czerwca 1976 r. Czasem powstawały jednak listy protestacyjne w sprawach niezwykle błahych, zwłaszcza w latach 80. Pokusiłbym się nawet o stwierdzenie, że nastąpiła dewaluacja protestów.

—rozmawiała ?Agnieszka Kalinowska

Rz: Dzisiaj mija 50 lat, odkąd Antoni Słonimski złożył tak zwany List 34, skierowany do ówczesnego premiera PRL Józefa Cyrankiewicza. Czym był ten list?

prof. Jerzy Eisler:

Pozostało jeszcze 90% artykułu
Reklama
Historia
Wielkie Muzeum Egipskie otwarte dla zwiedzających. Po 20 latach budowy
Materiał Promocyjny
Czy polskie banki zbudują wspólne AI? Eksperci widzą potencjał, ale też bariery
Historia
Kongres Przyszłości Narodowej
Historia
Prawdziwa historia agentki Krystyny Skarbek. Nie była polską agentką
Historia
Niezależne Zrzeszenie Studentów świętuje 45. rocznicę powstania
Materiał Promocyjny
Urząd Patentowy teraz bardziej internetowy
Historia
Którędy Niemcy prowadzili Żydów na śmierć w Treblince
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama