Z Łączki do Norwegii i Hiszpanii

W czerwcu do Norwegii pojedzie dr Andrzej Ossowski, koordynator Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów, która działa przy Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie.

– Będą tam prowadzone badania na terenie obozu jenieckiego z czasów wojny, który był prowadzony przez SS. W obozie Falsta byli przetrzymywani m.in. polscy jeńcy, ale także żołnierze jugosłowiańscy. Brali oni udział m.in. w budowie umocnień i lotnisk – mówi dr Ossowski.

Dodaje, że w przyszłości do Norwegii pojedzie większy zespół, który będzie prowadził badania. Prace te prowadzone są w ramach międzynarodowego projektu Terrorscapes, który jest realizowany przez kilka uczelni, m.in. uniwersytety Cambridge (Wielka Brytania), Amsterdam (Holandia), Bolonia (Włochy), Trondheim (Norwegia). Naukowcy badają miejsca pochówków ofiar masowych mordów, np. na terenie byłej Jugosławii czy nazistowskich niemieckich obozów koncentracyjnych.

Dr Ossowski przyznaje, że doświadczeniami polskich naukowców, którzy badają doły śmierci ofiar komunistycznych, zainteresowane są inne kraje.

– Chodzi o Hiszpanię i Grecję. Oba te kraje przeszły wojnę domową i mają dużą liczbę niezidentyfikowanych ofiar spoczywających w bezimiennych grobach. Mamy nadzieję, że doświadczenia, które teraz zdobywamy, pozwolą na identyfikację ofiar z tamtych krajów – dodaje.

Historycy szacują, że nadal niezidentyfikowanych jest kilkaset tysięcy ofiar wojny domowej w Hiszpanii, która toczyła się w latach 1936–1939. Z kolei w latach 40. w czasie wojny domowej w Grecji w walkach pomiędzy monarchistami i komunistami zginęło około 150 tys. osób.

Działalność polskiej bazy jest unikatowa w skali europejskiej. Dotychczas porównawcze badania materiału genetycznego na dużą skalę prowadzone były jedynie przy identyfikacji ofiar czystek etnicznych na terenie Bośni w latach 90.

– To zainteresowanie doświadczeniami oraz wypracowanymi już procedurami związanymi z poszukiwaniem i identyfikacją ofiar masowych mordów na terenie Polski pokazuje, że rośnie pozycja polskiej nauki na świecie – uważa Michał Kuczmierowski z programu Santander Universidades, który wspiera prace badawcze.

Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów jest wspólnym przedsięwzięciem IPN i Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Naukowcy od kilku lat gromadzą materiał genetyczny i pracują nad identyfikacją ofiar totalitaryzmów.

Niezależnie od tego prowadzili prace związane z identyfikacją szczątków żołnierzy niemieckich i sowieckich znalezionych na terenie Pomorza (m.in. tych, którzy zginęli w czasie walk o Wał Pomorski).

W skład grupy badawczej, która w Polsce bada miejsca pochówków ofiar terroru komunistycznego, wchodzą m.in. genetycy, archeolodzy, antropolodzy, specjaliści medycyny sądowej, którzy na co dzień pracują na różnych uczelniach.