Nasza wolność nie jest wieczna

"Rz": Co sprowadza Pana do Polski?

Przyjechałem do Warszawy na spotkanie z uczniami liceum francuskiego na Saskiej Kępie, by opowiedzieć im, by przypomnieć młodzieży co stało się w 1939 roku, i co działo się później. Podobne spotkania mam regularnie we Francji, zwłaszcza w Normandii, gdzie mieszkam. Tamte władze nalegają, bym opowiadał młodym swoją historię, bo ona jej nie zna. Do Warszawy przyjechałam, by młodzieży polskiej opowiedzieć to co było, czego powinno się unikać.

Dlaczego trzeba o tym wciąż mówić?

Trzeba utrzymać pamięć – to jest moja praca na dziś. Nie należy się bać, tylko trzeba pamiętać, że nasza wolność nie jest wieczna, że stale nie będzie tak jak jest. A to, co pamięta ma wielkie znaczenie dla przyszłości.

W tym roku w trzech regionach Normandii postawiono trzy drzewa wolności. Metalowe drzewa z wielkimi liśćmi, na których jest nasze przesłanie dla przyszłych pokoleń. Na jednym z liści są moje słowa, że pokój i wolność stanowią nasze wspólne dobro i na młodych leży obowiązek – przekazanie tego następnym pokoleniom. Młodzi muszą im opowiedzieć naszą historię. To jest właśnie utrzymanie pamięci. Ludzie, którzy przychodzą odwiedzić miejsca, gdzie stoją te drzewa już powinni wiedzieć, co jest obowiązkiem młodzieży.

Jak trafił Pan do dywizji gen. Maczka?

To było jeszcze w 1940 roku we Francji. Miałem wtedy 17 lat. We Francji byłem od kilku miesięcy, bo zaraz po najeździe Niemiec na Polskę wraz z matką i rodzeństwem pojechaliśmy tam do ojca. Długo dywizja nie walczyła we Francji, która została zdobyta przez Niemców. Łódką przez kanał La Manche dostałem się do Szkocji, gdzie gen. Maczek tworzył kolejną dywizję, by walczyć o Polskę.

Choć nasz kraj przegrał bitwę, to nie przegrał wojny. W Szkocji przygotowywaliśmy się do walki. Przez pierwsze dwa lata do 1942 roku byliśmy dywizją piechoty. Nie mieliśmy żadnej broni. Dopiero od lutego 1942 roku została utworzona dywizja pancerna, bo okazało się, że Niemcy nie są już w stanie zaatakować Wielkiej Brytanii. Trzeba było się szykować do bitwy, do powrotu na kontynent, aby go wyzwalać, aby wyzwolić też i Polskę.

Jak wspomina Pan walki pod Falaise?

Od pierwszego dnia mieliśmy sukcesy. Byliśmy dobrzy, dlatego nasza dywizja była pchana naprzód, przed innymi. Nie uważam, tak jak gen. Montgomery, że polska dywizja była korkiem w butelce, która zamknęła niemieckie wojsko. Tam było zwężenie frontu, ale nie była to żadna butelka. Walka o wzgórze Mont Ormel, nazwane przez gen. Maczka „Maczugą", była bardzo ciężka, bardzo trudna, ale byliśmy dobrze przygotowani.

(Kapitan zagląda w swój notatnik i czyta) Było 325 zabitych Polaków, 1002 rannych i 114 zaginionych. Walki były zacięte, ale nam się udało. Rozgromiliśmy 7 armię niemiecką. W ciągu dwóch dni zginęło 10 tys. żołnierzy wroga.

Największa bitwa rozegrała się właśnie w Normandii, a potem walczyliśmy jeszcze w Belgii, Holandii, a wojnę skończyliśmy w Niemczech w Wilhelmshaven. Tam dywizja otrzymała poddanie się niemieckich władz.

Po wojnie nie chciał Pan wrócić do Polski?

To nie było takie łatwe. Wiedzieliśmy, kto tu rządzi. Polski rząd to były marionetki sowieckie. Nic więcej. Mimo tego niektórzy z żołnierzy myśleli o powrocie do kraju, bo tu zostały ich rodziny, ich bliscy.

Ci co wracali, to trafiali za kraty, a potem skazywano ich na długoletnie więzienie, czy  karę śmierci. Taki wyrok dostał płk Stanisław Skalski, którego automatycznie oskarżono o szpiegostwo jak wielu innych żołnierzy. Po tym wyroku na Skalskiego polska ludność się oburzyła, zorganizowano manifestację. Władze się ugięły i wyrok śmierci Skalskiemu uchyliły.

Po wojnie byli żołnierze dywizji gen. Maczka wspierali się? Mogli liczyć na pomoc rządów państw, o których wolność walczyli ?