Muzeum w Markowej jest pierwszą placówką w Polsce poświęconą Polakom ratującym Żydów w czasie ostatniej wojny. Jakie znaczenie dla regionu będzie miał fakt, że powstaje właśnie na Podkarpaciu?
Władysław Ortyl: Nasz region był szczególnie doświadczony przez wojnę. Mam na myśli działalność podziemia, AK czy WiN oraz pomoc i ukrywanie Żydów. Podkarpacie to województwo mocno przywiązane do tradycji, wartości patriotycznych, do chrześcijaństwa. To miejsce, gdzie cichych bohaterów, takich jak rodzina Ulmów, jest wielu. Ich bohaterska postawa, podobnie jak wielu innych ratujących, jest godna upamiętnienia. Chcemy pokazać kontekst polski w II wojnie światowej, ryzyko i cenę, jaką płaciło się za pomoc Żydom. W Polsce to ryzyko było dużo większe niż w innych krajach. W chwili dekonspiracji oznaczało śmierć. Chcemy, żeby to był nasz wkład w odkrywanie prawdy historycznej. Pomysł utworzenia muzeum dedykowanego pamięci rodziny Ulmów zrodził się w 2008 roku. Z inicjatywy klubu radnych PiS przyjęto uchwałę intencyjną w tej sprawie i teraz, po ośmiu latach, mamy szczęśliwy finał tego projektu.
Nie będzie to jednak muzeum regionalne.
We wstępnej fazie myśleliśmy o muzeum o charakterze regionalnym. Zbierane dokumenty okazały się bardzo cenne. Nie było do tej pory w Polsce muzeum o podobnej tematyce, jakże ważnej dla kształtowania naszej narodowej tożsamości. Dotykającego tej prawdy historycznej, która często jest podważana w różnych wypowiedziach. To w Polsce ryzyko niesienia pomocy Żydom było największe, i to Polacy stanowią największą grupę Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, bo aż ponad 6,5 tysiąca. Dlatego w ubiegłym roku zarząd województwa zmienił i rozszerzył formułę. Zwróciliśmy się do ministra kultury i dziedzictwa narodowego o nadanie tej placówce charakteru instytucji ogólnopolskiej, z intencją tworzenia na tej bazie muzeum narodowego. Postaw godnych upamiętnienia w całej Polsce jest bardzo dużo. Warto wspomnieć w tym miejscu o Henryku Sławiku, który według danych instytutu Yad Vashem wspólnie z Węgrem Josefem Antallem uratował ponad 5 tys. polskich Żydów. O takich bohaterach będzie to muzeum.
Jaki jest cel powstania muzeum?
