Jak mieszkańcy Kaukazu walczyli z ZSRR

Południowy Kaukaz, zwany Zakaukaziem, wszedł w orbitę rosyjskich wpływów pod koniec XVIII w., gdy carski dwór otworzył rozdział imperialnej geopolityki w basenach mórz Czarnego i Kaspijskiego. W toku kilku wojen Rosja zabrała Persji i Turcji Carstwo Kachetii i Kartwelii (Gruzję), chanaty azerbejdżańskie oraz północną Armenię. Zakaukazie było niezwykle ważnym korytarzem transportowym, którego zdobycie otwierało drogę podboju Azji Środkowej, a następnie Indii. Taką strategię, zwaną w Petersburgu indyjskim projektem, wyznaczył Piotr I. Indie, czyli cesarstwo Mogołów, a potem perła w koronie brytyjskiego imperium, były niespełnionym celem i mirażem kolejnych carów, choć kolonizacja Kaukazu i Azji Środkowej i tak się opłaciły. Rosja zyskała wspólną granicę z „chorym człowiekiem Azji", czyli cesarstwem chińskim, od którego z powodu słabości Pekinu odrywała całe prowincje. Petersburg postąpił identycznie z wasalnymi terytoriami Persji, podporządkowując sobie pod koniec XIX w. chanaty Chiwy (Chorezmu) i Buchary, co przesunęło granice imperium na linię Afganistanu, Doliny Fergańskiej i Pamiru. Nabytki kolonialne Rosji, odpowiadające terytoriom współczesnych nam: wschodniego Kazachstanu, Kirgistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i Tadżykistanu, zostały podzielone na gubernię zakaspijską, Siedmiorzecze i Turkiestan Wschodni, zwany także Krajem Turkiestańskim.