Z tego artykułu dowiesz się:
- Jakie unikalne dokumenty zostały odkryte w Stoczni Szczecińskiej?
- Co skłoniło funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej do głodowego protestu w grudniu 1981 roku?
- Jakie znaczenie miała puszka z datkami dla milicjantów w kontekście historycznym?
- W jaki sposób znalezisko związane jest z postacią Andrzeja Milczanowskiego i jego działalnością?
- Kiedy i dlaczego dokumenty mogły zostać ukryte w pomieszczeniu technicznym?
- Jaką rolę odgrywały Porozumienia Szczecińskie w historii polskiego ruchu związkowego?
– Przygotowywaliśmy się do nagrania podcastu związanego z rocznicą strajku w Stoczni Szczecińskiej w sierpniu 1980 r., który zakończył się podpisaniem słynnych porozumień – opowiada „Rzeczpospolitej” Sebastian Ligarski, dyrektor Centrum Solidarności „Stocznia” w Szczecinie. – W świetlicy, gdzie w 1980 oraz w grudniu 1981 r. przebywali strajkujący, jest scena, na której obecnie znajduje się pomieszczenie techniczne. Zauważyliśmy, że w podłodze jest zarys kwadratu, okazało się, że poniżej znajdowało się ukryte pomieszczenie, jakby kanał techniczny, w którym położone były kable. W środku znajdowały się dokumenty związkowe, teczka radcy prawnego Andrzeja Milczanowskiego z jego notatkami, oświadczeniami, telefaksami oraz zaplombowana puszka z napisem: „Dobrowolne datki na fundusz związku zawodowego funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej” – opisuje Ligarski i dodaje, że znalezione artefakty znajdują się w dobrym stanie, chociaż niektóre biuletyny rozsypują się lub są pożółkłe. Pytany, co stanie się ze znaleziskiem, odpowiada, że będzie eksponowane na wystawie stałej w Centrum Solidarności „Stocznia” w Szczecinie.
Protesty
Porozumienia Sierpniowe
W latach 70. XX w. władze kilkukrotnie wprowadziły podwyżki cen. Wywołało to duże niezadowolenie społeczne. W zakładach pracy wybuchały strajki przeciwko komunistycznej władzy. Domagano się spełnienia postulatów ekonomicznych, ale także prawa do zrzeszania się w związkach zawodowych. Strajki odbywały się w stoczniach w Gdańsku, Szczecinie, Gdyni, w kopalniach na Górnym Śląsku, na Lubelszczyźnie. W Stoczni Szczecińskiej strajk rozpoczął
się 18 sierpnia, przewodniczącym Komitetu Strajkowego został Marian
Jurczyk. W następnym dniu utworzono MKS, który wysunął 36 postulatów
m.in. utworzenia wolnych związków zawodowych, prawa do strajku, prawa do
tworzenia niezależnych ugrupowań politycznych.
30 sierpnia zostały
podpisane porozumienia szczecińskiego Prezydium MKS z Komisją Rządową. Strajk
zakończono, a Komitety Strajkowe przekształcono w Komisje Robotnicze. Następnego
dnia (31 sierpnia) zostało podpisane porozumienie w Gdańsku. 3 września w Jastrzębiu-Zdroju, a 11 września w Hucie Katowice. Te cztery umowy określa się dziś wspólnym mianem „Porozumienia Sierpniowe”.
Skąd w kanale technicznym wzięła się puszka z datkami dla milicjantów
Jego zdaniem najciekawszym znaleziskiem jest puszka na datki dla milicjantów. Ligarski przypomina, że przed wprowadzeniem stanu wojennego w grudniu 1981 roku w świetlicy miał miejsce strajk głodowy funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej, którzy m.in. domagali się wydania zgody przez komunistyczne władze na działalność Związku Zawodowego Funkcjonariuszy MO. Protest ten był także odpowiedzią na zwolnienie ze służby dziewięciu milicjantów, za to, że kilka miesięcy wcześniej chcieli utworzyć związek zawodowy.
9 grudnia do głodówki przystąpiło pięciu członków Komitetu Założycielskiego ZZ FMO. Poprzez protest funkcjonariusze chcieli także wpłynąć na kształt procedowanej wówczas ustawy o związkach zawodowych. Apelowali o prawo do zrzeszania się. NSZZ „Solidarność” popierał ten protest, dlatego odbywał się on w ówczesnej świetlicy Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego. I pewnie wtedy zbierano dla nich datki.
