Będą wspominać 500 tys. wypędzonych z Warszawy po powstaniu

Przez obóz Dulag 121 przeszło ponad pół miliona osób wypędzonych z Warszawy w czasie powstania. W Pruszkowie i Warszawie wspominani będą cywile, którzy tam trafili, a także ci, którzy im pomagali.

Publikacja: 28.09.2023 03:00

500 tys. warszawiaków przeszło przez obóz Dulag 121

500 tys. warszawiaków przeszło przez obóz Dulag 121

Foto: Krzysztof Dudzik (User:ToSter), CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

30 września w południe pod pomnikiem „Tędy przeszła Warszawa” na terenie dawnego obozu Dulag 121 (ul. 3 Maja 8A w Pruszkowie) odbędą się uroczystości. W programie są m.in. wystąpienia świadków historii – byłych więźniów obozu Dulag 121, apel pamięci. Podczas wydarzenia prezentowana będzie wystawa „Zbrodnie (nie)osądzone. Rozliczenia z niemieckimi sprawcami zbrodni z okresu II wojny światowej” przygotowana przez IPN.

1 października o godz. 18, w kościele w Żbikowie, odbędzie się Msza Święta w intencji więźniów obozu Dulag 121 i niosących im pomoc. Po mszy zaplanowany jest koncert „Kiedy ucichną pociągów dreszcze".

Czytaj więcej

Jak Izabela Radziwiłłowa ratowała żydowskie dzieci w pałacu w Nieborowie

2 października obchodzony będzie Dzień Pamięci Ludności Cywilnej Powstańczej Warszawy. O godz. 18 w kościele św. Wojciecha na warszawskiej Woli (ul. Wolska 76) odbędą się modlitwy w intencji warszawiaków, którzy żyli w ogarniętym walkami mieście oraz wypędzonych do obozu Dulag 121. W tym kościele w czasie powstania Niemcy zorganizowali jeden z punktów zbornych dla ludności cywilnej wypędzanej z Warszawy.

Tego dnia zostaną złożone też kwiaty na cmentarzu w Tworkach oraz na żbikowskim w Pruszkowie, gdzie pochowane są ofiary.

Czym był obóz Dulag 121?

Obóz Dulag 121 utworzony został 6 sierpnia 1944 dla osób, które zostały zmuszone do opuszczenia Warszawy. Niemcy nie zapewnili im pomocy medycznej, dostępu do wody i wyżywienia. Powstał on na 50-hektarowym terenie warsztatów kolejowych w Pruszkowie.

Od 12 sierpnia 1944 r. kontrolę nad obozem przejął Wehrmacht pod dowództwem płka Kurta Siebera. Faktyczna władza spoczywała jednak w rękach gestapo na czele z esesmanem Gustawem Diehlem.

Tam warszawiacy czekali na dalszą wywózkę w nieznanym kierunku.

Czytaj więcej

W Warszawie rusza jedno z największych muzeów w Europie. Cytadela ożyje

„Sytuacja ludności polskiej w Pruszkowie jest tragiczna. Delegatura posiada żywności najwyżej na półtora miesiąca. Pilnie potrzebne są: odzież, bielizna, obuwie (wiele osób jest już prawie nagich), jeżeli nie nadejdzie rychła pomoc, tysiącom ludzi grożą śmiertelne choroby” – we wrześniu 1944 r. depeszował do władz Generalnego Gubernatorstwa Konstanty Tchórznicki, prezes Rady Głównej Opiekuńczej.

Szacuje się, że przez obóz przeszło nawet 650 tys. osób. Około 150 tys. trafiło na przymusowe roboty do III Rzeszy, aż 70 tys. więźniów zostało wysłanych do obozów koncentracyjnych. Dzięki pomocy okolicznych mieszkańców z obozu udało się wyprowadzić około 100 tys. osób.

Uroczystości na terenie obozu Durchgangslager 121 odbywały się już po wojnie

Pierwsze uroczystości na terenie dawnego obozu Durchgangslager 121 odbywały się zaraz po wojnie, organizowali je kolejarze pracujący na terenie warsztatów. Teraz uroczystości organizuje Muzeum Dulag 121 wspólnie z władzami samorządowymi powiatu i miasta Pruszkowa.

Powstałe w 2010 roku Muzeum Dulag 121 zajmuje się zbieraniem informacji, popularyzowaniem wiedzy i pielęgnowaniem pamięci o losach wypędzonych. Placówka ta prowadzi projekt badawczy „Lista pamięci”, na którą wpisano już nazwiska kilkudziesięciu tysięcy więźniów.

„Rzeczpospolita” ma patronat nad uroczystościami w Pruszkowie i Warszawie.

Historia Polski
Akcja pod Arsenałem bez legendy
Historia Polski
Ile lat ma Krakowskie Towarzystwo Techniczne?
Historia Polski
Aleksander Klotz. Sanacyjny superagent, który udawał lekarza
Historia Polski
Dlaczego wywiad PRL zlikwidował „Claude’a”?
Materiał Promocyjny
O przyszłości klimatu z ekspertami i biznesem. Przed nami Forum Ekologiczne
Historia Polski
Prawo łowieckie w okresie międzywojnia
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń