Walczył z carem bronią i słowem

W Wielkiej Brytanii odnaleziono miejsce pochówku powstańca styczniowego i uczestnika Komuny Paryskiej Klemensa Wierzbickiego. Na wyspach został skazany za namawianie do zabójstwa cara Mikołaja II.

Publikacja: 03.02.2023 03:00

Klemens Wierzbicki

Klemens Wierzbicki

Foto: Archiwum rodzinne

O odnalezieniu miejsca pochówku na cmentarzu St. Patrick w Leyton poinformował „Rzeczpospolitą” Tomasz Muskus, polonijny historyk. – Wspólnie z Adamem A. Pszczółkowskim i Bartoszem Piaseckim udało nam się ustalić i odnaleźć miejsce pochówku zapomnianego powstańca styczniowego Klemensa Wierzbickiego, honorowego sekretarza Towarzystwa Polskiego w Londynie – mówi „Rz” Tomasz Muskus.

Natrafiono na tę informację przy okazji badania na wyspach śladów po uczestnikach powstania styczniowego (właśnie minęła 160. rocznica jego wybuchu).

– Wierzbicki zmarł w biedzie w Londynie w 1916 r. i został pochowany w zbiorowym grobie wraz z sześcioma osobami. W latach 70. XX wieku została usunięta płyta pamiątkowa z tego miejsca i dokonywano tam kolejnych pochówków. Chcemy przywrócić pamięć o nim i ustawić na cmentarzu tablicę pamiątkową – dodaje Tomasz Muskus.

Losy Klemensa Wierzbickiego opisał na blogu Sienkiewiczowie.pl Karol Sienkiewicz, opierając się m.in. na wspomnieniach jego córki Doroty. Wierzbicki urodził się w 1837 r. prawdopodobnie w Krzemieńcu. Według „Dorothy Sienkiewicz w wieku 21 lat został oficerem w carskiej armii, ukończył Szkołę Wojskową w Warszawie” – czytamy na blogu. Być może walczył w wojnie krymskiej, ale pewne jest, że brał udział w powstaniu styczniowym. Miał przejść na stronę powstańców ze swoim oddziałem, za co został aresztowany, ale uciekł do Francji. W czasie Komuny Paryskiej służył jako kapitan w batalionie „Dzieci Paryża” pod komendą gen. Jarosława Dąbrowskiego. Po jej upadku przedostał się do Londynu. Tam wszedł do komitetu obchodów setnej rocznicy rozbioru Polski.

Wydawał też gazetę podziemną „Nowiny z Wychodzctwa i Kraju”. „Redakcja nawoływała do braterstwa ludów, zwłaszcza klasy robotniczej. W numerze pierwszym »Nowin« tak brzmiało motto wydawnictwa: »Przyrzekamy surową sprawiedliwość dla wszystkich bez różnicy, a hasłem naszym – dla ludu przez lud«” – podaje Karol Sienkiewicz. Wierzbicki był honorowym sekretarzem Towarzystwa Polskiego w Londynie. Powstało ono w 1886 r. i zajmowało się organizowaniem pomocy dla emigrantów z Polski.

– 7 lutego 1898 r. został oskarżony przez angielski sąd o zniesławienie po tym, gdy w swojej drukarni wydrukował antyrosyjskie broszury nakłaniające do zamordowania Mikołaja II, cesarza Rosji. Został skazany na dwa miesiące ciężkich robót. Skonfiskowano maszyny drukarskie – przypomina Tomasz Muskus. O procesie tym napisał „Kurier Lwowski”.

Jak ustalił Karol Sienkiewicz, do wydania broszurek namówił Wierzbickiego Włodzimierz Burcew, rosyjski rewolucjonista. Został on skazany za to na 18 miesięcy więzienia z ciężkimi robotami. Był ziemianinem, publicystą i działaczem rewolucyjnym związanym m.in. z Narodną Wolą, uchodził za demaskatora prowokatorów carskiej policji – Ochrany w środowisku rewolucyjnym. Udowodnił, że antysemicka broszura „Protokoły Mędrców Syjonu” została sfabrykowana właśnie na polecenie Ochrany.

Historia Polski
Baza Polaków poległych za granicą będzie uzupełniana
Historia Polski
Noc, która przebudziła Polskę
Historia Polski
„Siedmiu łajdaków”? – generałowie zabici w Noc listopadową
Historia Polski
Stary bóg Hus, Juliusz Cezar i Kazimierz Odnowiciel
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Historia Polski
„Athenaeum” Józefa Ignacego Kraszewskiego
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką