W 1206 roku zgromadzenie plemion mongolskich, tzw. wielki kurułtaj, wybrało Temudżyna na najwyższego chana (Czyngis-chan). Niebawem Mongołowie pod jego wodzą rozpoczęli ekspansję. Narzucili zwierzchnictwo Ujgurom i Tangutom. W latach 1211 – 1218 podbili państwo Dżurdżenów w północnych Chinach i państwo Kara Kitajów, obejmujące Kaszgarię. W 1219 roku Czyngis-chan uderzył na imperium chorezmijskie, które opanował w niespełna dwa lata – zdobył m.in. bogate miasta środkowoazjatyckie Bucharę i Samarkandę. Dalsze kampanie prowadzili jego dowódcy, którzy spustoszyli Gruzję i w 1223 roku nad Kałką rozgromili wojska książąt ruskich.
Od końca XII wieku walkę o tron w Niemczech toczyły rody Sztaufów i Welfów. Po śmierci Henryka VI w 1197 roku oba stronnictwa obwołały królami swych kandydatów: Sztaufowie – Filipa Szwabskiego, Welfowie – Ottona IV. Rozgorzała wojna, z której zwycięsko wyszedł Filip. Jednak w 1208 roku został zamordowany i władzę przejął Otton IV, którego papież Innocenty III koronował na cesarza. Wkrótce wybuchł konflikt i papież obłożył cesarza klątwą. Stronnictwo antywelfickie w grudniu 1212 roku wybrało na króla Fryderyka Sycylijskiego. Szala przechyliła się na jego stronę, gdy w 1214 roku Otto IV poniósł klęskę pod Bouvines. Fryderyk objął tron niemiecki, a w 1220 roku otrzymał tytuł cesarski.
W 1210 roku pozycja księcia krakowskiego Leszka Białego została zachwiana. Wobec bulli Innocentego III, która przywróciła w Polsce zasadę senioratu, pretensje do tronu krakowskiego wysunął najstarszy Piast, książę raciborski Mieszko Plątonogi. Aby skłonić papieża do cofnięcia decyzji, na zjeździe zwołanym w Borzykowie przez biskupa krakowskiego Wincentego Kadłubka Leszek Biały i jego sojusznicy zrezygnowali z ius spolii (prawa zajmowania dóbr po zmarłym biskupie). Gdy w 1211 roku zmarł Mieszko Plątonogi, dzięki staraniom arcybiskupa gnieźnieńskiego Henryka Kietlicza Leszek Biały otrzymał od papieża potwierdzenie praw do księstwa krakowskiego.
