Drogowskaz na Bukowinie

W traktacie brzeskim mocarstwa centralne oddawały nie swoją Chełmszczyznę Ukraińcom, którzy kilka dni wcześniej utworzyli namiastkę rządu. Traktat jeszcze raz dowiódł więc buty Niemców oraz nielojalności Austro-Węgier wobec Polaków. Oznaczał zatem fiasko polityki wiązania sprawy polskiej z Hohenzollernami i Habsburgami. Niechętni Józefowi Piłsudskiemu głosili z pozorną logiką, że to zarazem klęska jego koncepcji. Nic bardziej mylnego.

Komendant z górą rok wcześniej uznał, że oręż polski zalśnił już wystarczająco na frontach wielkiej wojny i czas przerwać krwawą służbę Legionów u boku Germanów. Kiedy pertraktowali oni z bolszewickimi Rosjanami w Brześciu, Piłsudski od pół roku siedział w Magdeburgu, a wierni mu podkomendni – w Beniaminowie i Szczypiornie. Czas pracował dla niego wraz z sukcesami aliantów na Zachodzie. Traktat nie przynosił mu klęski, ale zwycięstwo jego intuicji, przenikliwości i kalkulacji politycznej. Bunt II Brygady Legionów, walczącej dotąd obok c.k. armii w charakterze Polskiego Korpusu Posiłkowego, stanowił potwierdzenie słuszności odmowy złożenia przysięgi obcym potęgom rok wcześniej przez znaczną część legionistów, zwłaszcza z I Brygady. Można górnolotnie powiedzieć, że nad Rarańczą unosił się duch Komendanta...