Szczątki księdza Franza Zagermanna odnalezione przez IPN. Został zabity przez żołnierzy sowieckich

Prace poszukiwawcze prowadzili w Unikowie w powiecie bartoszyckim (Warmia i Mazury) eksperci Instytutu Pamięci Narodowej. Jak podaje Instytut, odnaleziono szczątki ludzkie, należące prawdopodobnie do ks. Franza Zagermanna, warmińskiego kapłana zamordowanego w 1945 r. przez Sowietów. 

Poszukiwania prowadzone były na terenie prywatnej posesji, oddalonej ok. 1,5 km od zabudowań parafialnych. W czasie wojny mieszkał tam kościelny.

- To właśnie na terenie tej kolonii oraz w innych miejscach mieszkańcy okolicznych miejscowości szukali schronienia przed zbliżającą się Armią Czerwoną. Ksiądz Franz Zagermann dołączył do zgromadzonych 29 stycznia 1945 roku, po odprawieniu ostatniej Mszy św. w kościele parafialnym. W nowym miejscu dalej służył wiernym posługą religijną – opisuje ks. Tomasz Trzaska z IPN.

Rosjanie, gdy dowiedzieli się, gdzie przebywa proboszcz, mieli nachodzić gospodarstwo rodziny Kroschewskich, „siejąc strach wśród ukrywających się osób”. Pojawiał się tam także sowiecki komendant, by prowadzić z ks. Zagermannem towarzyskie rozmowy, co mogło dawać chwilową namiastkę bezpieczeństwa.

33 godziny męczeństwa duchownego

Jak opisuje ks. Trzaska, 25 lutego 1945 r. nad ranem do gospodarstwa przyszli trzej czerwonoarmiści. Chcieli ustalić, czy ksiądz proboszcz jest duchownym. Ten nie odpowiadał, bo nie znał języka rosyjskiego. Według relacji świadków, gdy odkryli naczynia liturgiczne, postrzelili go w głowę, a następnie brutalnie maltretowali. Agonia ks. Franza Zagermanna miała trwać 33 godziny.

Czytaj więcej

kościół

Tomasz Krzyżak: Stolica Apostolska ucina dyskusję w sprawie dziecka Ulmów

Interpretacje dotyczące beatyfikacji rodziny Ulmów poszły tak daleko, że interweniował Watykan. B...

Po śmierci ksiądz proboszcz został ubrany w szaty liturgiczne, a przy jego ciele modlili się zgromadzeni na kolonii mieszkańcy. Sowieci nie zgodzili się na pochowanie kapłana na cmentarzu parafialnym i w trumnie. Po kilku dniach został pochowany na terenie ogrodu Kroschewskich. Ciało, ubrane w szaty liturgiczne, owinięto w prześcieradło i złożono do ziemi.

Ciało znalezione na terenie dawnego gospodarstwa Kroschewskich

Zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN jesienią 2023 r. rozpoczął badania historyczne i przygotowania do przeprowadzenia prac poszukiwawczych na terenie wskazywanym przez świadków na prośbę ks. Bartłomieja Kozieja, proboszcza parafii Unikowo i Sątopy. Badania potwierdziły prawdopodobieństwo pogrzebania szczątków w miejscu wskazywanym w relacjach, na terenie ogrodu należącego niegdyś do rodziny Kroschewskich.

„W badanym miejscu wykonano dwa sondaże. W drugim z nich odkryto wkop, który swoim kształtem przypominał jamę grobową” – podaje IPN. To właśnie tam natrafiono na szczątki mężczyzny ubranego w szaty liturgiczne, zachowały się bowiem ich pozostałości. Przy szczątkach odnaleziono także m.in. różaniec. Ciało było pochowane bez trumny. 

- Podjęte szczątki zostały zabezpieczone i zostaną poddane oględzinom antropologicznym oraz badaniom genetycznym – opisuje ks. Tomasz Trzaska.