Wydarzenia epoki, lata 1909 – 1912

Publikacja: 08.04.2009 15:58

Odsłonięcie pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie

Odsłonięcie pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie

Foto: AFP

[srodtytul]Polityka[/srodtytul]

Rok 1910: odsłonięcie pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie w 500-lecie bitwy. Zjazd socjalistek w Kopenhadze ogłosił 8 marca Międzynarodowym Dniem Kobiet. Jerzy V na brytyjskim tronie. W Portugalii proklamowano republikę.

1911: rewolucja meksykańska doprowadza do ustąpienia prezydenta Porfirio Diaza. Włochy po wojnie z Turcją uzyskały Libię. Rewolucja w Chinach: obalenie Pu Yi, ostatniego cesarza z dynastii Qing; Sun Jat-sen prezydentem Republiki Chińskiej.

1912: rozłam na bolszewików i mienszewików na konferencji Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji w Pradze (18 – 30 stycznia). Po zderzeniu z górą lodową zatonął RMS „Titanic” (14/15 kwietnia) – 1,5 tys. ofiar. Pierwszy numer „Prawdy” w Moskwie (22 kwietnia). W Galicji powołano Polski Skarb Wojskowy (25 sierpnia) oraz Komisję Tymczasową Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (10 listopada). Demokrata Woodrow Wilson prezydentem USA. Bułgaria, Czarnogóra, Grecja i Serbia po dwóch miesiącach I wojny bałkańskiej podpisały z Turcją zawieszenie broni (3 grudnia). Włosi opanowali Libię. Wybuch powstania antychińskiego w Tybecie (7 grudnia).

[srodtytul]Nauka i technika[/srodtytul]

1909: Francuz Louis Bleriot przeleciał samolotem nad kanałem La Manche (25 lipca). Austriak Karl Landsteiner (Nobel 1930) sklasyfikował grupy krwi. Niemiec Paul Ehrlich wynalazł salwarsan skuteczny w leczeniu kiły.

1910: rumuński konstruktor lotniczy Henri Coand odbył pionierski lot samolotem z silnikiem odrzutowym.

1911: po raz pierwszy: pilot Eugene Ely wylądował na pokładzie jednostki pływającej, krążownika USS „Pennsylvania”; Glenn H. Curtiss odbył lot hydroplanem; Henri Pequet przewiózł 6,5 tys. listów na dystans 13 km w Indiach, inaugurując usługi poczty lotniczej. Roald Amundsen zdobył biegun południowy (14 grudnia). Ernest Rutherford wydedukował istnienie cząstek elementarnych jądra atomowego. Heike Kamerlingh-Onnes odkrył zjawisko nadprzewodnictwa. Drugi Nobel Marii Skłodowskiej-Curie (z chemii).

1912: polski biochemik Kazimierz Funk wyizolował pierwszą witaminę – tiaminę – i oznaczył ją symbolem B. Pierwszy skok spadochronowy Amerykanina Alberta Berry’ego. Niemiec Alfred Wegener stworzył teorię wędrówek kontynentów.

[srodtytul]Kultura[/srodtytul]

1909: Filippo Tommaso Marinetti opublikował w Paryżu „Manifest futurystyczny”.

1910: premiera baletu Igora Strawińskiego „Ognisty ptak” w Paryżu.

1911: wystawa futurystów w Mediolanie. Hiram Bingham odkrył osady Inków w Machu Picchu. Kradzież obrazu „Mona Lisa” w Luwrze; policja aresztowała m.in. poetę Guillaume’a Apollinaire’a. Premierą „Hamleta” Konstanty Stanisławski i Edward Gordon Craig otworzyli MChAT, Moskiewski Teatr Sztuki.

1912: ks. Kazimierz Lutosławski zaprojektował krzyż harcerski. Ludwig Borchardt odnalazł w Egipcie popiersie królowej Nefertiti. Ukazują się m.in.: „Trędowata” Mniszkówny, „Chłopi” Reymonta, „Gloria victis” Orzeszkowej, „Szwoleżerowie gwardii” Gąsiorowskiego, „Nietota” Micińskiego, „Pan Balcer w Brazylii” Konopnickiej, „Ozimina” Berenta, „622 upadki Bunga” Witkacego, „W pustyni i w puszczy” Sienkiewicza, „Wierna rzeka” Żeromskiego. Poza krajem: „Tajemniczy ogród” Hodgson Burnett, „Martin Eden” Londona, „Wieś” Bunina, „Howards End” Forstera, „Pamiętniki Malte-Lauridsa Brigge” Rilkego, „Pszczółka Maja” Bonselsa, „Śmierć w Wenecji” Thomasa Manna.

[srodtytul]Polityka[/srodtytul]

Rok 1910: odsłonięcie pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie w 500-lecie bitwy. Zjazd socjalistek w Kopenhadze ogłosił 8 marca Międzynarodowym Dniem Kobiet. Jerzy V na brytyjskim tronie. W Portugalii proklamowano republikę.

Pozostało 93% artykułu
Historia
Telefony komórkowe - techniczne arcydzieło dla każdego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem