W kwietniu ruszy ekshumacja ofiar zbrodni UPA we wsi Puźniki

Nieistniejące dziś Puźniki znajdowały się niedaleko Buczacza. W nocy z 12 na 13 lutego 1945 roku miejscowość została zaatakowana przez oddział UPA Szare Wilki. Kobiety i dzieci próbowały się chować w dołach pod prześcieradłami, ponieważ wokół leżał śnieg. Jednak zostały zabite siekierami, nożami, kosami. Głównym punktem oporu była plebania, którą udało się obronić.

Ciała pomordowanych zostały zebrane i pochowane w dole, który znajdował się w pobliżu cmentarza. Osoby, które ocalały z rzezi, opuściły wieś. Poszukiwań swoich bliskich domagali się potomkowie ocalałych.

Fundacja Wolność i Demokracja uzyskała wstępną zgodę władz ukraińskich na przeprowadzenie prac poszukiwawczych na terenie wsi Puźniki na Podolu już w listopadzie 2022 roku. Na początku 2023 roku fundacja podpisała porozumienie z ukraińskim przedsiębiorstwem archeologicznym „Wołyńskie Starożytności”. Zgodnie z ukraińskim prawem to ten podmiot, w oparciu o ukraińskie przepisy, złożył odpowiednie dokumenty do władz obwodu tarnopolskiego, a następnie ukraińskiej Międzyresortowej Komisji ds. Upamiętnień Ofiar Wojen i Represji Politycznych.

Czytaj więcej

Kraj

Tajemnica wsi Puźniki. Odkryto masowy grób ofiar zbrodni UPA

Naukowcy odnaleźli masowy grób ofiar zbrodni ukraińskich nacjonalistów.

Na podstawie przedstawionej dokumentacji strona ukraińska pod koniec kwietnia 2023 roku wydała zgodę na prowadzenie wspólnych poszukiwań w Puźnikach. Prace prowadzone były w porozumieniu z polskim Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytutem Pamięci Narodowej. Obie instytucje oddelegowały swoich obserwatorów.

Odnaleziono zbiorową mogiłę z ofiarami zbrodni UPA

W efekcie tych działań 24 sierpnia 2023 r. odnaleziono zbiorowe miejsce pochówku. Jako pierwsi napisaliśmy o tym w „Rzeczpospolitej”. Odsłonięty został wtedy dół o wymiarach 5 na 5 metrów. Szczątki znajdowały się na głębokości około pół metra. – Znaleźliśmy grób zbiorowy, wielowarstwowy. Odkrytych zostało pięć czaszek, na których widoczne są obrażenia – mówił nam wówczas prof. Andrzej Ossowski z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Dodał, że liczba ofiar znajdująca się w grobie, będzie możliwa do określenia dopiero po przeprowadzeniu ekshumacji. Celem jest odnalezienie szczątków około 80 osób, bo tyle zostało zamordowanych w 1945 r.

W tym samym roku WiD złożyła wniosek o zgodę na ekshumację ofiar. 8 stycznia, po zakończeniu trwającej wiele miesięcy procedurze, fundacja otrzymała zgodę na ekshumację ofiar. Prace, jak napisaliśmy już w „Rzeczpospolitej”, zaplanowane zostały na kwiecień 2025 r.

– Mamy nadzieję, że prace zostaną zakończone już latem tego roku. Tak, aby po 80 latach nasi rodacy, ofiary potwornych zbrodni wreszcie mogły spocząć w pokoju. By zyskały należną im pamięć i szacunek – uważa wiceprezes fundacji Maciej Dancewicz.

Fundacja Wolność i Demokracja: Przywrócić godność ofiarom rzezi wołyńskiej

– Chcę podkreślić, że starania fundacji, mające na celu przywrócenie godności i pamięci naszym rodakom, spotkały się z zaangażowaniem zarówno poprzedniego, jak i obecnego rządu RP. Jesteśmy bardzo wdzięczni za to wsparcie, bez niego nie byłoby tego sukcesu. To pokazuje, że starania o pamięć o poległych i pomordowanych Polakach na Wschodzie toczą się ponad politycznymi podziałami. Odbieramy ten fakt niezwykle pozytywnie. Wspólnie powinniśmy walczyć o naszą tożsamość, w tym dbać o pamięć ofiar wojen i zbrodniczych ideologii – powiedziała Lilia Luboniewicz, prezes Fundacji Wolność i Demokracja.

Jak podkreślają władze fundacji, szczególnie istotne było zaangażowanie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz przedstawicieli Kancelarii Premiera, którzy prowadzili rozmowy ze stroną ukraińską. Proces ten stanowił kontynuację działań rozpoczętych jeszcze przez poprzednią ekipę rządzącą.