Odkrywają szpiegowskie tajemnice Krystyny Skarbek

Czy Krystyna Skarbek-Granville była oficerem brytyjskich służb specjalnych w stopniu porucznika? Na to wskazuje jeden z szyfrogramów odnaleziony w londyńskim archiwum.

Publikacja: 27.12.2023 13:23

Krystyna Skarbek

Krystyna Skarbek

Foto: IPN

Tomasz Muskus badacz historii i działacz polonijny w Wielkiej Brytanii, odnalazł właśnie w Studium Polski Podziemnej w Londynie odszyfrowane depesze, które rzucają nowe światło na postać najbardziej znanego szpiega o polskich korzeniach w służbie Imperium Brytyjskiego w czasie II wojny światowej. Działania Krystyny Skarbek-Granville owiane są tajemnicą, bowiem Brytyjczycy nadal chronią wszelkie informacje na temat swojego wywiadu. Skarbek współpracowała zaś z Kierownictwem Operacji Specjalnych (Special Operations Executive - SOE).

Skarbek – porucznik brytyjskiego lotnictwa?

Z dokumentów, które odnalazł Tomasz Muskus wynika, że na przełomie 1944 i 1945 roku miała ona zostać przerzucona z Włoch wraz z grupą brytyjskich oficerów do Polski w ramach misji „Freston” - podmisji o kryptonimie „Flamstead”. – Z szyfrogramu wynika, że Skarbek jako oficer brytyjski w stopniu porucznika o pseudonimie „Folkestone” miała pełnić zadanie łącznika pomiędzy misjami „Freston” oraz „Farnham” w której miał wziąć udział jej partner przyszły narzeczony major Andrzej Kowerski ps. Kennedy – mówi „Rzeczpospolitej” Tomasz Muskus.

„W skład misji wchodzi pani Krystyna Granville, oficer brytyjski, z pochodzenia Polka, na której możecie polegać. Ma pełnić zadanie łącznika pomiędzy poszczególnymi misjami. W miarę możliwości ułatwić jej poruszanie się po terenie” – czytamy w depeszy z 30 grudnia 1944 r. W innym szyfrogramie znajduje się stwierdzenie, że celem misji jest pełnienie roli obserwatorów, Skarbek opisana została opisana w niej jako porucznik lotnictwa.

Nieudana misja do Polski

Podmisja „Flamstead” miała być zrzucona do na terenie komendy okręgu Kraków AK w okolice Limanowej. W jej skład wchodzili major Purvis, major Marchant, kapitan Dobbie (znany jako Wilhelm Emil Józef Dobrzyński-Dobbie) sierżant Hutson oraz jak podano w szyfrogramie „pani Krystyna”.

- Podmisja „Flamstead” po wylądowaniu miała zostać wyposażona w narty, żeby umożliwić jej szybkie poruszanie na górzystych terenach – dodaje Tomasz Muskus. Nie doszła ona jednak do skutku ze względu na warunki pogodowe, ale też pacyfikacje niemieckie, które odbywały się na tym terenie. Na początku stycznia 1945 roku zapadła decyzja, aby nie wysyłać je na tereny, które stopniowo były zajmowane przez Armię Czerwoną.

Z ustaleń polonijnego miłośnika historii wynika też, że Skarbek kilka miesięcy wcześniej mogła być przygotowana do przerzucenia do Grecji, aby prowadzić pracę wśród Polaków, którzy zostali wcieleni do Wehrmachtu.

Kim była Krystyna Skarbek?

Krystyna Skarbek urodziła się 1 maja 1908 r. w Warszawie. Ojciec Jerzy pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, a matka Stefania z domu Goldfeder – z zasymilowanego żydowskiego rodu łódzkich bankierów. Młoda Krystyna Skarbek utrzymywała liczne znajomości w kręgach elit II RP m.in. wypoczywających w Zakopanem. Jej małżeństwo z przemysłowcem, Karolem Gettlichem, szybko się rozpadło. W 1938 r. ponownie wyszła za mąż – za podróżnika i pisarza Jerzego Giżyckiego – ale i ten związek nie przetrwał próby czasu. Wybuch II wojny światowej zastał Skarbek w Afryce, skąd udała się do Wielkiej Brytanii.

Od kiedy Krystyna Skarbek współpracowała z brytyjskim wywiadem

Niewykluczone, że Polka nawiązała kontakt z brytyjskimi służbami jeszcze przed 1939 r. Prawdopodobnie działała na południu kraju, w okolicach Śląska Cieszyńskiego. Z czasem stała się agentką utworzonego w lipcu 1940 r., Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE). Przerzucona na Węgry pomogła w stworzeniu szlaku kurierskiego z Warszawy do Budapesztu. Zbierała też informacje wywiadowcze o planowanej inwazji Niemiec na Związek Sowiecki. W 1941 r. była aktywna na Bałkanach. Od połowy 1941 r. do połowy 1943 r. przebywała na Bliskim Wschodzie, podejrzewana przez Polaków i Brytyjczyków o współpracę z Niemcami. W 1943 r. wróciła do służby w SOE i przeszła kurs spadochronowy. W lipcu 1944 r. została zrzucona w południowo-wschodniej Francji, okupowanej przez Niemców. Zdołała m.in. wydobyć z więzienia w Digne agentów SOE Francisa Cammaertsa i Xana Fieldinga.

Po wojnie zamieszkała w Wielkiej Brytanii. Została uhonorowana Orderem Imperium Brytyjskiego i Medalem Jerzego – drugim pod względem ważności odznaczeniem cywilnym w Wielkiej Brytanii – a także francuskim Krzyżem Wojennym. Pracowała m.in. jako stewardesa na statkach wycieczkowych. 15 czerwca 1952 r. w Londynie została zamordowana przez kochanka.

Biografka Skarbek, Clare Mulley, napisała o niej „była najlepszym agentem brytyjskim czasu wojny”.

Tomasz Muskus badacz historii i działacz polonijny w Wielkiej Brytanii, odnalazł właśnie w Studium Polski Podziemnej w Londynie odszyfrowane depesze, które rzucają nowe światło na postać najbardziej znanego szpiega o polskich korzeniach w służbie Imperium Brytyjskiego w czasie II wojny światowej. Działania Krystyny Skarbek-Granville owiane są tajemnicą, bowiem Brytyjczycy nadal chronią wszelkie informacje na temat swojego wywiadu. Skarbek współpracowała zaś z Kierownictwem Operacji Specjalnych (Special Operations Executive - SOE).

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Skarbek, doskonała brytyjska agentka
Polityka
Jak działają szpiedzy Moskwy
Historia
Pomogliśmy im odejść z honorem. Powstanie w getcie warszawskim
Historia
Jan Karski: nietypowy polski bohater
Historia
Yasukuni: świątynia sprawców i ofiar