Reklama

Sprzeciw przeciwko przypisywaniu polskim urzędnikom udziału w Holokauście

Ponad 120 osób m.in. działaczy opozycji demokratycznej z PRL i historyków, wystosowało list do niemieckich i austriackich instytucji. Wyrażają sprzeciw wobec przypisywania polskim urzędnikom w okupowanej Polsce współsprawstwa za Holokaust.

Publikacja: 07.12.2025 20:12

Sprzeciw przeciwko przypisywaniu polskim urzędnikom udziału w Holokauście

Foto: Adobe Stock

Sygnatariusze listu wskazują na niemieckie instytucje kultury, które promują książkę Grzegorza Rossolińskiego-Liebe „Polnische Bürgermeister und der Holocaust”, której tezy sugerują, jakoby polscy burmistrzowie byli „kluczową grupą” w nazistowskim aparacie zagłady i „równoprawnymi partnerami” okupanta.

„Szczególne zdumienie wywołuje prezentacja książki, która w sposób manipulacyjny przerzuca odpowiedzialność za zbrodnie narodowo-socjalistycznego reżimu niemieckiego na naród polski, w instytucji, która znajduje się w willi Wannsee. To właśnie tam 20 stycznia 1942 r. odbyła się konferencja najważniejszych przedstawicieli rządu niemieckiego i policji pod przewodnictwem SS-Obergruppenführera Reinharda Heydricha. Tam zostały ustalone szczegóły dotyczące realizacji „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej w Europie”, czyli wymordowania wszystkich europejskich Żydów. Czy przedstawiciele tego muzeum nie mają wiedzy i świadomości tego, kto dokonał zbrodni Shoah, czy też w sposób otwarty sprzeniewierzają się powierzonej im misji? Podobnie Wiener Wiesenthal Institut für Holocaust-Studien w Wiedniu, noszący imię Szymona Wiesenthala – polskiego Żyda (1908-2005) ze Lwowa, który był więźniem niemieckiego obozu janowskiego we Lwowie, a 89 członków jego rodziny zginęło w obozie śmierci w Bełżcu. On sam był więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych: Płaszów, Gross-Rosen, Buchenwald i Mauthausen, cudem unikając śmierci. Czy Wiener Wiesenthal Institut für Holocaust-Studien w Wiedniu w zaledwie 80 lat po zakończeniu II wojny światowej już nie pamięta losu swojego patrona, który poświęcił życie ściganiu nazistowskich zbrodniarzy??” – napisali.

Czytaj więcej

Brak asertywności wobec Niemiec będzie zwycięstwem prawicy

Spór o rolę  polskich burmistrzów w czasie wojny

„Jako polskie środowisko naukowe z całą stanowczością odrzucamy główną tezę jako fałszywą, sprzeczną z prawdą historyczną i nierzetelną naukowo” – czytamy w liście. Sygnatariusze podkreślają, że przerzucanie odpowiedzialności za zbrodnie III Rzeszy na okupowany naród polski w instytucjach powołanych do dokumentowania ludobójstwa, takich jak willa w Wannsee, czy też Dom Polsko-Niemiecki w Berlinie, budzi ich „głębokie zaniepokojenie”.

Julian Spitosław Kulski działał za zgodą podziemnej Polski

Przytaczają przykład historycznego nadużycia. Na okładce promowanej książki oraz w materiałach spotkań wykorzystano wizerunek Juliana Spitosława Kulskiego, wojennego komisarycznego burmistrza Warszawy. Sygnatariusze przypominają, że Kulski działał za zgodą Polskiego Państwa Podziemnego i Rządu RP na uchodźstwie, a insynuowanie jego udziału w Zagładzie jest „jawnym zakłamaniem historii”. „Warto podkreślić, że Julian Spitosław Kulski sam miał żydowskie pochodzenie. (...) W czasie wojny Kulski ukrywał Żydów we własnym mieszkaniu. (...) Dziesiątki tysięcy polskich obywateli żydowskiego pochodzenia zawdzięczało mu życie” – piszą autorzy listu, przypominając, że został on pośmiertnie uhonorowany za ratowanie Żydów, a jego pradziadkiem był naczelny rabin Warszawy Dow Ber Meisels.

Reklama
Reklama

Czytaj więcej

Julian Spitosław Kulski, człowiek Starzyńskiego

Sygnatariusze listu podkreślają, że ich celem nie jest konfrontacja, lecz obrona prawdy historycznej, która jest fundamentem dobrych relacji polsko-niemieckich. Wskazują, że Niemcy są „dobrym sąsiadem i kluczowym partnerem”, jednak relacje te muszą opierać się na rzetelnym dialogu, a nie na odwracaniu ról między katem a ofiarą.

Autorzy przypominają o tragicznym bilansie okupacji, w której Polska straciła około 6 milionów obywateli, w tym 3 miliony polskich Żydów, a administracja była całkowicie podporządkowana terrorowi okupanta.  

Powołują się również na krytyczne recenzje naukowe pracy Grzegorza Rossolińskiego-Liebe przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej, które „wskazują na tendencyjny dobór faktów i pomijanie kontekstu terroru w promowanej przez niemieckie instytucje narracji”.

„Z recenzji autorstwa dra Damiana Sitkiewicza wynika, że publikacja nosi znamiona publicystyki, co przejawia się tendencyjnym doborem faktów, dywagacjami i spekulacjami, a także celowym pomijaniem elementarnego kontekstu historycznego, takiego jak rasistowska polityka Niemiec. Poprzez użycie bezosobowych sformułowań, autor minimalizuje rolę i sprawstwo Niemców, dążąc do fałszywego zrównania polskich burmistrzów z okupantami jako rzekomo równoprawnych partnerów w realizacji zbrodni. Ostatecznym celem tych zabiegów jest przekonanie czytelnika, jakoby lokalni urzędnicy polscy w Generalnym Gubernatorstwie byli współodpowiedzialni za zagładę Żydów” – czytamy w liście otwartym.

Apelują też o zachowanie etycznego podejścia do badań naukowych oraz rzetelność i uczciwość.

Reklama
Reklama

„Pamięć o zbrodniach narodowo-socjalistycznego reżimu niemieckiego powinna być dla nas przestrogą. Jesteśmy winni zachować pamięć ofiar, które już nie mogą same mówić” – kończą swój apel.

List został przesłany do wiadomości różnych instytucji kultury i nauki w Polsce, USA, Niemczech, Austrii oraz Izraelu.

List otwarty
Kto jest sygnatariuszem listu otwartego?

Grażyna Adamska - działaczka Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS) Solidarności Walczącej (1985-1990), historyk sztuki, grafik. 
Artur Adamski - działacz NZS i Solidarności Walczącej (1985-1990), autor książek i publicysta. 
Dr hab. Piotr Badyna, prof. UWr - Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. 
Dr hab. Grzegorz Berendt, prof. Uniwersytetu Gdańskiego - IPN. 
Dr Czesław Bielecki - architekt. 
Dr Teresa Bochwic - opozycjonistka w PRL, dziennikarka. 
Małgorzata Bochwic-Ivanovska - była dyrektor Instytutu Polskiego w Berlinie, dyrektor zarządzająca warszawskiego biura Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży. 
Małgorzata Bogusz - Prezes Zarządu Fundacji Kulskich. 
Przemysław Bogusławski - działacz opozycji antykomunistycznej z Wrocławia. 
Dariusz Boho - działacz NZS (1984-1988), dziennikarz. 
Dariusz Piotr Bonisławski - Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. 
Dr Paweł Brudek - historyk. 
Prof. dr hab. Sławomir Buryła - literaturoznawca. 
Robert Chmielarczyk - działacz NZS (1985-1991), publicysta, dziennikarz, animator i promotor muzyki klasycznej. 
Adam Chojnacki. 
Marcin Chumiecki - założyciel oraz pierwszy dyrektor Polskiej Misji w Orchard Lake w Michigan, w USA. 
Prof. dr hab. Andrzej Chwalba - Uniwersytet Jagielloński, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Historycznego. 
Maria Czarnecka - architekt z Wrocławia. 
Eugeniusz Dedeszko-Wierciński - działacz NZS i SW (1983-1990), wydawca i publicysta. 
Jakub Deka - przewodniczący Zarządu Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. 
Hanna Dobrowolska - Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. 
Janusz Dorosiewicz - Prezes Polskiej Fundacji Ronalda Reagana, Honorowy Obywatel Miasta Stołecznego Warszawy. 
Halina Drzazgowska - ocalona z rzezi Wołyńskiej. 
Jerzy Dul - działacz opozycji antykomunistycznej (1981-89), członek zarządu Stowarzyszenia Niezłomni. 
Prof. dr hab. Wojciech Fałkowski – historyk. 
Prof. dr hab. Piotr Franaszek - Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. 
Justyna Galant - Uniwersytet Warszawski. 
Magdalena Gawlik - Prezes Fundacji Idea Artis Poloniae. 
Dr hab. Tomasz Głowiński, prof. UWr - Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, wiceprezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. 
Wiesława Goryczka - działaczka opozycji antykomunistyczne. 
Dr hab. August Grabski - historyk, Uniwersytet Warszawski. 
Piotr Gulczyński - Członek Rady Fundacji Kulskich, w latach 2000-2014 Prezes Zarządu Fundacji „Instytut Lecha Wałęsy”. 
Prof. nadzw. dr hab. Robert Gwiazdowski - profesor prawa na Uczelni Łazarskiego. 
Marek Hackemer - działacz NZS (1980-1982), informatyk. 
Prof. Mikołaj Iwanow - Uniwersytet Opolski, przewodniczący zarządu Fundacji „Za Wolność Waszą i Naszą”. 
Prof. Tadeusz Janicki - Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Prezes Polskiego Towarzystwa Historii Gospodarczej. 
Janina Jankowska „Jasia” - sanitariuszka, II Obwód „Żywiciel” AK. 
Dr Łukasz Jasina - historyk i dziennikarz. 
Dr n. med. Mirosław Jasiński - pediatra, neurolog dziecięcy. 
Bogusław Kamola ps. Hipek - żołnierz AK, Zgrupowanie „Żyrafa”. 
Zofia Antonina Kawałek z d. Kulska - prawnuczka Juliana Spitosława Kulskiego. 
Jolanta Kessler-Chojecka - dziennikarka, reżyser filmów dokumentalnych. 
Prof. Marek Kornat - sowietolog, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. 
Roman Kowalczyk - były Dolnośląski Kurator Oświaty, historyk. 
Mariusz Kowalski - dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce. 
Dr Andrzej Krajewski - historyk. 
Bernadeta Kruk-Manasterska - działaczka NZS (1985-1989), historyk. 
Julian S. Kulski II - wnuk Juliana Spitosława Kulskiego. 
Stefan T. Kulski - wnuk Juliana Spitosława Kulskiego. 
Edward Leszczyński - autor książek o zbrodniach niemieckich na dzieciach. 
Prof. dr hab. Marcin Nałęcz-Niesiołowski - dyrektor Teatru Wielkiego w Łodzi. 
Jerzy Malinowski - działacz opozycji antykomunistycznej (1980-1989) z Wrocławia. 
Prof. dr hab. Gościwit Malinowski - Uniwersytet Wrocławski. 
Andrzej Manasterski - działacz NZS (1985-1990), historyk. 
Wojciech Markert - kierownik Działu Historycznego Muzeum Powstania Warszawskiego. 
Paweł „Naval” Mateńczuk - pełnomocnik Ministra Obrony Narodowej RP, Członek Rady Fundacji Kulskich. 
Piotr Mazurek - wiceprzewodniczący Komisji Kultury Rady m. st. Warszawy. 
Dr hab. inż. Witold Mędykowski - historyk, politolog i archiwista polsko-izraelski. 
Tomasz Michałowski - wiceprezes Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej „Żywiciel" i Miłośników Ich Tradycji, radny Żoliborza. 
Marcin Miszczuk - wiceprezes Zarządu Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej „Żywiciel” i Miłośników Ich Tradycji. 
Marta Morawiecka - redaktor dwutygodnika „Prawda jest ciekawa”. 
Paweł Musiał - radny Miasta Nowy Dwór Mazowiecki. 
Małgorzata Naimska - emeryt, Członek Zespołu ds. Niematerialnego Dziedzictwa Warszawy. 
Marcin Nałęcz-Niesiołowski - dyrygent, dyrektor Opery Łódzkiej. 
Prof. dr hab. Andrzej Nowak - Uniwersytet Jagielloński/ Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. 
Małgorzata Nowak - lekarz z Wrocławia. 
Ppłk Jakub Nowakowski „Tomek” - żołnierz Batalionu „Zośka” i Zgrupowania „Żniwiarz” Armii Krajowej. 
Ks. Dr Adam Nyk - dyrektor Polskiej Szkoły przy Ambasadzie RP w Valletcie. 
Iwona Nyk - Członkini Rady Fundacji Kulskich. 
Monika Odrobinska - dziennikarka, autorka książki „Dzieci Wygnane”. 
Łukasz Osiecki - członek Rady Fundacji Kulskich. 
Marcin Ozdarski - lekarz. 
Dariusz Pawłoś - były Ambasador RP w Niemczech. 
Maria Piasecka. 
Maria Dorota Pieńkowska - poetka i pisarka. 
Robert Pieńkowski - działacz NZS (1985-1991), historyk, nauczyciel historii Wrocławia. 
Genowefa Pleskot - świadek Holocaustu. 
Arkadiusz Postek - Opiekun Powstańców Warszawskich i Kombatantów. 
Radosław Potrac - Prezes Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, Nauczyciel Roku 2023. 
Prof. dr hab. Andrzej Przyłębski - były Ambasador RP w Niemczech. 
Krzysztof Przybył - Prezes Zarządu Fundacji Polskiego Godła Promocyjnego „TERAZ POLSKA”. 
Dr Łukasz Przybysz - Uniwersytet Warszawski. 
Dr Dariusz Przybytek - Uniwersytet Wrocławski, członek Rady Krajowej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. 
Dr Krzysztof Rak. 
Bożena Ratter - pracownik emerytowany Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. 
Wojciech Reszczyński - dziennikarz radiowy i telewizyjny. 
Jadwiga Rogala - lekarz z Wrocławia. 
Rafał Rogulski - dyrektor Instytutu Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. 
Prof. dr hab. Jan Rydel - historyk, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. 
Piotr Sałek - wiceprezes Zarządu Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej „Żywiciel” i Miłośników Ich Tradycji. 
Dr Justyna Schulz - główny analityk w Instytucie Zachodnim. 
Piotr Skwieciński - były Ambasador RP w Armenii. 
Sebastian Sosiński - burmistrz Nowego Dworu Mazowieckiego. 
Alex Storozynski - przewodniczący Rady Powierniczej Fundacji Kościuszkowskiej. 
Urszula Stępień-Stopa. 
Prof. dr hab. Grzegorz Strauchold - Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. 
Anna Stupnicka-Bando ps. Anka - sanitariuszka II obwód AK Żywiciel, Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata, w latach 2014-2024 prezes Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, obecnie honorowa prezes. 
Dr Dariusz Subocz - dyrektor Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w Grębocinie, wykładowca akademicki na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. 
Barbara Sułek-Kowalska - dziennikarka. 
Prof. dr hab. Mirosław Szumiło - Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. 
Michał Świokło - radny Miasta Nowy Dwór Mazowiecki. 
Konrad Tarnopolski - prezes Zarządu Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej „Żywiciel” i Miłośników Ich Tradycji. 
Adw. Jacek Taylor - Przewodniczący Rady Fundacji Polskiego Państwa Podziemnego. 
Ewa Tomaszewska - Działaczka opozycji demokratycznej w PRL, NSZZ „Solidarność”. 
Mgr inż. arch. Małgorzata Łukasiewicz-Traczyńska – Prezes Fundacji Dobry Grunt. 
Hubert Trammer - w latach 2021-2024 uczestnik Okrągłego Stołu Nowego Europejskiego Bauhausu działającego przy Komisji Europejskiej. 
Krzysztof Tranda - architekt, wnuk Juliana Spitosława Kulskiego. 
Wanda Trandowa z domu Kulska - córka Juliana Spitosława Kulskiego. 
Dr hab. Michał Urbańczyk, prof. Uniwersytetu Adama Mickiewicza - prezes Fundacji Harlana. 
Jolanta Wajda. 
Marcin Wawrzyniak - sędzia Trybunału Stanu. 
Małgorzata Wichowska - kustosz w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. 
Dr hab. Wacław Wierzbieniec, prof. UR - kierownik Pracowni Dziejów i Kultury Żydów, Uniwersytet Rzeszowski. 
Prof. Piotr Wilczek - ambasador RP w Stanach Zjednoczonych (2016–2021) oraz w Wielkiej Brytanii (2022–2025). 
Michał Wilski. 
Prof. dr hab. Zdzisław Julian Winnicki - założyciel i długoletni prezes Straży Mogił Polskich na Wschodzie. 
Prof. dr hab. Michał Wojciechowski - prof. em. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. 
Tomasz Wróblewski - prezes Warsaw Enterprise Institute. 
Stefan Zadrożny „Witek” - żołnierz AK, Zgrupowanie „Żyrafa”. 
Prof. Wacław Maria Zawadowski ps. Gacek - Szare Szeregi. 
Prof. dr hab. Zofia Zielińska - prof. em. Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego. 
Dr hab. Jacek Zieliński, prof. UWr - Instytut Filozofii Uniwersytet Wrocławski. 
Wanda Zwinogrodzka - krytyk teatralny i literacki, publicystka. 
Prof. dr hab. Andrzej Zybertowicz - doradca Prezydentów RP: Lecha Kaczyńskiego i Andrzeja Dudy.

Dyplomacja
Brak asertywności wobec Niemiec będzie zwycięstwem prawicy
Dyplomacja
Kanclerz Friedrich Merz oddaje zabytki zrabowane przez Niemców w Polsce. Co wróci?
Polityka
Marta Cienkowska, minister kultury: Mamy przełom w relacjach z Niemcami
Historia Polski
59 gniewnych ludzi
Materiał Promocyjny
Startupy poszukiwane — dołącz do Platform startowych w Polsce Wschodniej i zyskaj nowe możliwości!
Historia Polski
Polski Bond wyciągnięty z cienia
Materiał Promocyjny
Jak rozwiązać problem rosnącej góry ubrań
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama