Pogaduszki, wstążki, szmatki w czas wielkiego obżarstwa

„A Carnevale ogni scherzo vale” (W karnawale każdy żart dobry) głosi stare florenckie powiedzenie. I rzeczywiście‚ we Włoszech ten okres odznaczał się zawsze szaloną zabawą i obżarstwem już od bardzo odległych czasów.

Publikacja: 26.01.2008 02:28

Pogaduszki, wstążki, szmatki w czas wielkiego obżarstwa

Foto: Fotorzepa, Michał Warda Mic Michał Warda

Według niektórych karnawał wziął swoje początki w starożytności, od świąt o charakterze orgiastycznym, jak saturnalia i bachanalia. Do tych tradycji miały dołączyć pradawne ryty rolnicze związane z początkiem nowego cyklu płodności ziemi.

Okres karnawału staje się podczas całego średniowiecza i większość epoki nowożytnej tą chwilą zbiorowego szaleństwa‚ która wyraża się przewracaniem do góry nogami całego panującego ładu społecznego (sługa staje się panem, a pan sługą)‚ jest tym momentem‚ kiedy zmysły biorą górę nad rozumem‚ kiedy każdy eksces‚ a przede wszystkim obżarstwo‚ triumfuje.

We Florencji dniem szczególnego obżarstwa był tłusty czwartek‚ który nazywał się Berlingaccio (prawdopodobnie od niemieckiego wyrazu „bretling” czyli stół). Tradycja wystawnego obiadu na Berlingaccio była obecna jeszcze na przełomie XIX i XX wieku. Dzisiaj serwuje się nadal tego dnia typowe ciasto drożdżowe‚ aromatyzowane anyżem i skórką cytrynową‚ zwane we Florencji berlingozzo.

Karnawał był okresem prawdziwego raju‚ jeżeli chodzi o słodycze. Królują do dziś w całym kraju tak zwane frittelle‚ czyli kawałki smażonego ciasta posypane cukrem pudrem lub zanurzone w miodzie.

Ogromna popularność frittelle już od czasu średniowiecza jest potwierdzona przez wiele różnych przepisów obecnych w ówczesnych rękopisach.

W jednym z nich‚ z XIV wieku‚ znalazłam świetny przepis o szumnej nazwie Frittelle da Imperadore Magnifici (Frittelle Jego Cesarskiej Mości) na smażone placuszki z białego sera z orzechami pinii‚ posypane cukrem. Ważny w tym daniu był też wymiar symboliczny kolorów: złoto smażonych placuszków przywołujące bogactwo świętego cesarstwa rzymskiego i biel cukru - blask władzy monarszej.

W XVI wieku Bartolomeo Scappi‚ pierwszy wielki i znany chef de cuisine epoki nowożytnej‚ mówił w swojej książce zwanej „Opera” o „frittelle di vento”‚ frittelle pełnych wiatru, a więc lekkich jak puch. Posypanych dużą ilością cukru pudru i lekko skropionych wodą różaną. Pod hasłem „frittelle” mieści się także cała seria smażonych ciast o różnych nazwach w zależności od regionu, skąd pochodzą. Takie‚ które bardziej przypominają to‚ co w Polsce nazywa się chrustem lub faworkami‚ pochodzą przede wszystkim z północnej części Włoch. Nazywają się chiacchiere (pogaduszki)‚ frappe ( wstążki)‚ cenci ( szmatki) i są to bardzo cienkie kawałki słodkiego ciasta‚ smażone i posypane cukrem pudrem. Inaczej w regionach południowych, gdzie smażone ciasto jest potem zanurzane w miodzie. Przykładem jest cicerchiata di carnevale z regionu Abruzzo‚ albo sycylijskie zippole.

Frittelle mogą też być zrobione z ryżu gotowanego na mleku (frittelle di riso) albo z krążków jabłka zanurzonego w cieście i smażonego na chrupko (frittelle di mele). Te ostatnie były serwowane jako deser w domu mojej babci nie tylko podczas karnawału‚ ale także 19 marca‚ w dniu św. Józefa. Spod gorącej i lekko posypanej cukrem skorupki rozpływało się w usta miękkie i soczyste jabłko. Po prostu pyszne.

Według niektórych karnawał wziął swoje początki w starożytności, od świąt o charakterze orgiastycznym, jak saturnalia i bachanalia. Do tych tradycji miały dołączyć pradawne ryty rolnicze związane z początkiem nowego cyklu płodności ziemi.

Okres karnawału staje się podczas całego średniowiecza i większość epoki nowożytnej tą chwilą zbiorowego szaleństwa‚ która wyraża się przewracaniem do góry nogami całego panującego ładu społecznego (sługa staje się panem, a pan sługą)‚ jest tym momentem‚ kiedy zmysły biorą górę nad rozumem‚ kiedy każdy eksces‚ a przede wszystkim obżarstwo‚ triumfuje.

Kultura
Teatr Dramatyczny i Stary do obsadzenia. Niedługo poznamy nazwiska dyrektorów
Kultura
Była dyrektor Zachęty, Hanna Wróblewska, zastępuje Bartłomieja Sienkiewicza
Kultura
Nowości na Zamku Królewskim w Warszawie. Porcelana, obrazy Matejki i van Loo
Kultura
Warszawa: Majówka w Łazienkach Królewskich
Kultura
Plenerowa wystawa rzeźb Pawła Orłowskiego w Ogrodach Królewskich na Wawelu